Nobela ni Norberto D. Bumanglag, Jr.
GINAMMATAN ti koronel ti kamera ti lalaki a situtulok a nagalud-od iti bangir ti akinlikud a tugaw ti lugan. Kinitana dagiti ladawan iti digital camera. Sumagmamano ti ladawanda kada John ken Mrs. Villa.
“Who are you working for?” sinaludsod ti koronel a nakapaturong pay laeng ti paltogna iti lalaki.
“Diak ammo...” insungbat ti lalaki.
“Ulitek, asino ti nangibaon kenka a mangsurot kadakami?” makasuronen ti koronel.
“Sakbay a sungbatanka, mabalin a kautek ti bolsak?” kinuna ti lalaki.
“An-anat... no saan...”
“Okey,” kinuna ti lalaki ket inruarna ti badge-na.
“Private Investigator?” kinuna ti koronel apaman a namatmatanna a naimbag ti badge ken naammuanna ti nagan ti lalaki. “That doesn’t answer my question, Danny. Manen, asino ti nangibaon kenka?”
“Kunak la ngaruden a saanko nga ammo. Ngem adda timmawag iti opisinak. Imbagana a kayatna a paneknekan no agnaed met laeng iti Ewa Beach ti maysa a Misis Zeny Villa. Kayatna a maammuan dagiti ar-aramiden ti baket ken no asino dagiti kakuykuyogna,” inlawlawag ni Danny.
“Imbaga ti klientem no apay?”
“Personal kano.”
“Explain that further.”
“Possible infidelity.”
Nagkatawa ti koronel. “Diborsiada ni Misis Villa, infidelity is not a reason. Ania ti nagan ti immawag?”
“Diak ginandat nga inammo. In-text-na ti amin nga impormasion maipapan ken ni Misis Villa. Sa nangipatulod iti pagbayadna babaen ti Western Union.”
“Adda ngarud nagan ti sender idi awatem ti kuarta.”
“Rock Hudson.” Nagngiit a simmungbat ni Danny. “Namnamaem a pudno a nagan dayta?”
“Dayta ti paglintegam iti opisinam? Awatem amin a job offer, uray no dimo am-ammo dagiti tao.”
“Agbayadda la ketdi, apay koma a saan? Ammom no kasano ti kinakisang dagiti kliente iti daytoy a trabaho? Manmano.”
“Uray no ti serbisiom ket pakaaramatan ti krimen?”
“Diak ammo dayta.”
“Dimo ammo nga iti saan unay a nabayag, ginandatda a patayen ni Misis Villa?”
Nagwingiwing ni Danny.
“You’re a scum, rinuker a PI.”
“Hey, I got to earn a living. You don’t know how expensive is in Hawaii...”
“No dimo kabaelan ti agbiag ditoy, pumanawka. Mapanka kadagiti naselsel a lugar.”
Nagngirsi ti lalaki..
Pagammuam ta nailukat ti bangir a ridaw ti lugan. Simrek ni John. Nagbaetandan iti koronel ti lalaki.
“What’s going on?” sinaludsod ni John.
“Private Investigator,” insungbat ti koronel.
“Asino ti klientena?”
“Dina ammo.”
“Ti nengneng! Agul-ulbod laeng. Come on, dude. Give me a name.”
“Rock Hudson.”
Nagburek ti dara ni John. Ginammatanna ti teltel ti lalaki sa intim-ogna iti likudan ti tugaw. “Saannak a lokuen a kasta, damn shit. Rock Hudson is a dead actor.”
“John, calm down,” impatigmaan ti koronel.
“Adda numero ti telepono nga inted ti klientem?”
Minatmatan ti lalaki ni John. “Adda,” insungbat ti lalaki. Ad-adda a kaamakna daytoy a Filipino ngem ti no asino man a nangbilin kenkuana. Ta kas agnaed ditoy Hawaii, ammonan ti kinauyong ti gang dagiti Filipino, nangnangruna iti Kalihi.
“Awagam!” imbilin ni John.
“Natangken ti bilinna nga awagak laeng no nalpasen ti serbisiok... tapno ipatulodna ti nayon ti tangdanko.”
“Nalpasen ti serbisiom,” kinuna ni John. “Ibagam nga adda aminen dagiti impormasion a kasapulanna.”
“Ngem...”
“Wenno kaykayatmo nga ireportka iti licensing bureau ti estado ti Hawaii tapno imbestigarendaka a tumultulong kadagiti kriminal nga aggandat a mangpapatay ken ni mama? Sigurado a suspensuen wenno i-revoke-da ti lisensiam.”
“Shit,” nayesngaw ti lalaki.
“And there will be more shit in your life if you don’t call your client,” insallawat ti koronel.
Inruar ti lalaki ti selponna. Sa nagdayal.
“I-set-mo iti speaker,” imbilin ni John.
Ngem awan ti simmungbat.
Kinita ti lalaki ni John.
“Ulitem,” imbilin ni John.
Indayal manen ti lalaki ti selponna. Nagkiriring ti telepono. Namitlo.
“Ania ti imbilinko kenka?” makaunget ti timek iti bangir ti linia ken naidumduma ti barbarna. Ammo lattan ni John nga electronically distorted ti boses. Nagkikinnitada a tallo. “Awagannak laeng no nalpasen ti impatrabahok kenka.”
“Nalpasen, addan amin nga impormasion a kayatmo,” insungbat ni Danny.
“That’s bullshit. Ania ti panagkunam, super-PI-ka? Wenno adda sabali a gapuna?” ngimmato ti timek ti inawagan ni Danny.
Saanen a nakapagteppel ni John. “Dayta ti pudno, no asinoka man. Nalpasen ti serbisiona. Pinutedmi gapu ta awan ti kalinteganna a mangsisiim ken ni Misis Villa!”
Kellaat a nagulimek ti adda iti bangir a linia. Anges laeng ti mangmangngeg da John. Mabilbilang nga anges a nagin-inut a pimmardas.
“Did you hear me, scumbag? Ania ti kayatmo ken ni mama?”
“John…?” nasdaaw ti timek.
Nagkinnita da John ken Colonel Davis iti pannakakellaatda. Am-ammo ti kasarsaritada ni John?
Napaumel ni John.
“Nasdaawka kadi, John, ta am-ammoka?” ti manen boses iti bangir a linia. Nagkatawa.
“Who the hell are you?”
“Saan nga importante dayta. Ti napateg ket am-ammoka, Captain John Villa, a decorated war hero in Iraq and Afghanistan and just resign from the US Marine. Am-ammok pay ti inam ken ti sibabalud nga amam.”
“Asinoka ta kasta ti kaadu ti ammom maipanggep kaniak? Ken ania ti kayatmo kadakami?” Kinemkem ni John ti sangina.
“I’ve got my sources. Ken wen gayam, impategmo kadi met laeng ni Remy? Inayatmo kadi met laeng?”
Bimmara ti pispis ni John.
“Nariknam kadi ti saem ti ipupusayna? Nagdara kadi ti pusom iti pannakapukawmon kenkuana?”
Mangrugin a kamaten ni John ti angesna. Iti nakemna, saan a ni Gaspar Medalla wenno ni Don Geoletti ti kasarsaritana. Ngem asino pay ti sabali a kabusorna? “Ania ti kayatmo kaniak?”
“Bassit-usit laeng. Kayatko a mariknam ti saem.”
“Sika ti nangpatay ken ni Remy? Animalka, kinettelmo ti biag ti maysa a tao nga awan ti basbasolna.”
“September twenty five, two thousand and three, matandaanam kadi dayta nga aldaw?”
“Ania koma ti bibiangko iti dayta a petsa?”
“You do. Ammok a nakallalagip kenka. Malaksid no nalipatamon. Wenno saanmo laeng a kayat a lagipen?”
Nagpanunot ni John. Kayatna a lagipen ti pakainaiganna iti dayta nga aldaw, ngem awan ti sumiplot iti panunotna. Ti laeng kabesadona, adda idiay Iraq iti dayta a bulan ken tawen. Kapages ti pannakigubatda kadagiti soldado ni Saddam.
“Awan ti malagipmo? Saludsodem ken ni Koronel Davis.”
Apagapaman a naklaat da John ken Col. Davis. Nagkinnitada. Kinuti ti koronel ti abagana.
“Kasano nga am-ammom ni Koronel Davis?”
“You’re wasting so much of my time, John. Saludsodem ken ni koronel. Ammok a kaduam dita.”
Ad-addan a nasdaaw dagiti dua. Minulagatanda ti private investigator a matda laengen nga agdengdengngeg.
“In-text-ko dagiti ladawanyo,” insungbat ti PI.
“Who the… are you?” masuron metten ti koronel.
“Wow, koronel, adu unayen ti dimmakesan ti panagdildilam sipud nagretiroka. Dayta siguro ti maaramidan ti nagbibingayanyo a sangapulo ket lima a milion a doliar.”
Nagkinnita manen ti koronel ken ni John. Dagus a nagpasiar ti panunot ni John. Ammo ti kasarsaritada ti maipapan iti naipabasol kadakuada a nagpukaw a kuarta ni Saddam. Nakaduada kadi datoy idiay Iraq? Ngem asino?
“Oh, nalipatak. Na-dismiss gayam ti kasoyo. Stupid Uncle Sam. Unable to prove anything.” Nagkatawa. “Ania ti ekspektarem iti gobierno. Incompetent. No dadduma, datayo a mismo ti mangsapul iti hustisia a saan a kabaelan nga ipaay ti gobierno.”
“No pudno a maysaka a lalaki, apay a dika sumarang kadakami? Ipakitam a naturedka,” inkarit ti koronel.
Nagkatawa manen ti lalaki iti bangir a linia. “Agkikitatayto. Inton maikeddengkon a panawenen a sumaklangka iti Apom. Goodbye. Ken ibagam iti dayta a ngelngel a PI a terminadon ti serbisiona.” Naputeden ti komunikasion.
Nabati a nakamuttaleng da Col. Davis ken John. Awan ti timtimekda.
“So, what now?” insinga ni Danny. “Napukawko ti trabahok. Are you guys gonna pay me?”
Inikkat ni koronel ti memory card ti kamera. Imbolsana. Nangiruar ti papel de banko. “O, gumatangka iti sukat ti memory cardti kameram.”
Rimmuar da John ken ti koronel iti lugan. Pampanunoten pay laeng ni John ti aldaw nga imbaga ti nakasaritana. September 25, 2003. Ngem awan latta ti malagipna a naisangsangayan.
Uray ti koronel, dina matandaanan dayta nga aldaw.
Sinublianda ni Mrs. Villa iti uneg ti Jollibee Restaurant.
Awan ti at-atapda nga iti sabali a paset ti pagparkingan ti Pacific Supermarket, adda pay sabali a mangsisiim kadakuada.
INAMIRIS a naimbag ni Gaspar Medalla dagiti ladawan a kaaw-awatna iti email manipud iti Hawaii. Ladawan ni John idi rummuar iti airport a nakaposas ken kinuyog dagiti polis. Iti pagparkingan ti Hawaii Police Department, adda lalaki a kasarsarita ni John. Inlasinna ti retrato. Iti sango ti balayda idiay Ewa Beach, sabali manen a lalaki ti kasarsrita ni John. Miningminganna ti nataengan metten a lalaki. Nabaked ken nakallalasin a physically fit. Saanna nga am-ammo.
“Ramon!” impukkaw ti lakay.
Nagdardaras nga immasideg ti security ti lakay nga adda laeng iti bangir a kuarto. “Si, senior.”
“Awagam ti kontaktayo iti Oceanside Police Department. Ipatulodmo dagitoy a retrato. Kayatko a maammuan no asino dagita a kadua ni John,” imbilin ti lakay sa inyawatna dagiti retrato. “Ensigida, comprende?” impakamakam ti lakay.
“Si, senior!” insungbat ni Ramon a sipapardas a nagtungpal.
ADDADA iti balkonahe. Nagorderda lattan iti makan iti Jollibee. Napukaw ti ganasda a mangan iti uneg ti restauran gapu iti napasamak iti pagparkingan. Mariribukan da John ken Col. Davis kadagiti agsisinggaluten a mapaspasamak. Adda manen baro nga alipuspos ti kaso. Sabali a timek. Di ammo ni John no asino.
Intangad ni John ti Heineken a serbesa a bekkelna. Naipinta ti panagkitana iti nakas-asul a langit ti Hawaii a napattopattokan laeng iti sumagmamano nga ulep.
Kellaat, naibabana ti botelia nga intangadna. Kasla nagsubli iti Iraq iti nangngegna a daranudor. Timmaliaw iti amianan a namnamaaenna a paggapuan daytoy. Nakitana ti agpulpuligos a propeller ti helikopter a nalabit a naggapu iti Marine Base nga adda iti saan unay nga adayo iti balayda. Naipigket ti panagkitana iti agpaligpalig a propeller ti helicopter. Ket naggilap ti lagip.
“Koronel, malagipmo idi na-crash ti helikopter a nagluganantayo… iti Samarra, Iraq?”
“September,” naitanamitim ti koronel. “Wen, malagipkon. Napuntaan ti helikopter a nagluganantayo!”
Itan, agsublin ti lagip ni John. Natnag ti helikopter a naglugananda iti panagpababada a tumulong kadagiti soldado a napalawlawan kadagiti kabusor. Sangapuloda amin agraman ti piloto. Lima ti natay, lima ti nagbiag.
“Captain Smith, Sarhento Ramirez, Sarhento Cortez, sika, siak…” kinuna ti koronel a kasla mangisagsaggaysa kadakuada a nakalasat.
Nagpanunot manen ni John. Asino ti nakasaritada itay? Natayen ni Capt. Smith. Imposible met a dagiti dua a sarhento. Nagbalin dagitoy a nasinged kadakuada.
“Ni Lieutenant Presley?” sinaludsod ti koronel.
“Nakalasat, dayta ti ammok. Ngem kalpasan dayta awanen ti damagko kenkuana. Ngem masiguradok a paralisado. Naputed dagiti sakana. Ken babai, koronel. No sibibiag pay, siguradok a saanna a maaramid ti mangpapatay ken ni Remy.”
Immanges iti nauneg ti koronel. “Then back to Gaspar Medalla. Sika ti rantada a patayen ngem nagbiddutda ket ni Remy ti napuntaan. Ti nakasaritata, mabalin a tao met laeng ni Gaspar Medalla.”
“Ngem adu unay ti ammona maipapan kadata, Koronel?”
“Nabileg ni Gaspar Medalla. Magatangna dagita nga impormasion kadagiti rinuker a pannakabagi ti linteg.”
“Posibilidad dayta,” inyannumong ni John.
“Mabalin met a ti Mafia a kunkunam, ti nakautangan ti amam iti innem a gasut a ribu,” impalagip ti koronel.
Nagwingiwing ni John. “Diak mamati a maaramid ni Don Geoleti dayta.”
“Desperado a makapasubli iti kuartana. Manen, mabalin a sika ti puntiriada. A sugatendaka laeng ti rantada tapno agkutika a dagus, ngem nagkibaltangda ket ni Remy ti nagaraban ti bala. Collateral a biktima.”
Maburiboran latta ni John. Para kenkuana, ad-adda laeng nga umun-uneg ti burburtia. Ngem maymaysa ti adda iti panunotna, no asino man ti nangpatay ken ni Remy, masapul nga agbayad.
Kellaat, nagkiriring ti selpon nga adda iti bolsana. Inruarna ti selponna ngem awan ti silawna. Nagkiriring manen. Ti gayam selpon nga inted ni Senior Medalla.
“Binalusingsingmo ti imbilinko, John,” natangken ti timek ni Senior Medalla apaman a nalukatan ni John ti selponna.
Tinalliaw ni John ni Col. Davis. “Ni Gaspar Medalla,” inyarasaasna.
“Kunak a saanmo a kontaken dagiti pannakabagi ti linteg, nangnangruna iti FBI. Adda iti sangok ti ladawanyo ken Special Agent Carter iti pagparkingan iti Honolulu Police Department. Naiget ti bilinko kenka..”
“Senior Medalla, sika ti nakaigapuan dayta. Inallilawnak a nangibiahe iti ramay ti maysa a natay nga ahente. Tiniliwdak dagiti polis. Inimbestigardak. Gapu ta jurisdiction ti FBI dayta a kaso, nairamanda.”
Nagkatawa ni Senior Medalla. “Saannak a mabalin nga allilawen. Ket gapu iti daytoy, imbes a dua a lawas ti itedko a pawayway iti pannakaisubli ti kuartak, yababakon iti makalawas laeng. Ket mangrugi itan dayta.”
“Senior Medalla, imposible dayta.”
“Problemam daytan. No saanmo a matungpal dayta, adda mapasamak iti amam.”
“Milagro ti kidkiddawem.”
Nagsanaltek ti lakay. “Ikararagmo a maipaay a pabor kenka dayta a milagro. Ta no saan, iti sumaruno nga isasarungkarmo iti amam, saanton nga iti pagbaludan no di ket iti kamposanto.”
“Senior Villa, masiguradom kadi met nga awan ti dakes a mapasamak kenka no adda dakes a mapasamak iti amak?”
Nagpaggaak ni Senior Medalla. “Awan ti kaimudingam kadagiti kabaelak nga aramiden. No saandak a maatipa dagiti pannakabagi ti linteg, ad-adda pay a saan a sika ti makabael a manglapped kaniak.”
“Dinak am-ammo, senior...”
“Ammok ti pagpatinggaan ti kabaelam. Uray no kaduam ni Koronel Pat Davis.”
Napamulagat ni John. Inapputna ti mouthpiece ti selpon. “Ammona a kaduaka,” inyarasaasna iti koronel.
“Shit,” nayesngaw ti koronel iti nababa a boses. “We are dealing with a professional killer.”
“Buybuyaenkayo iti agdama, John. Gracias iti komunikasion ta modernon. Tapno mamatika, addakayo ita ken ni Koronel Davis iti balkonahe. Umin-inumkayo iti serbesa… Heineken?” Nagkatawa manen ti lakay. “Awan kuentana a beer dayta, John. Padasemto dagiti produktomi a serbesa. Tecate wenno Corona. Naim-imasda nga amang.”
Impalawlaw ni John ti panagkitana. Nagkebba. Adayo ti kaasitgan a nangato a condominium a mangtantannawag kadakuada. Adda naggilap a nakitana.
“Ulitek, pito nga aldaw. Kasapulak ti kuartak. Ken, wen gayam, idanonmo ti panagpakadak ken ni Koronel Davis. Que descansa en paz. (May he reast in Peace) Adios, John.”
Naputed ti linia. Idi tumaliaw iti nangato a condominiun iti laudenda, nakangngeg iti napaspas a sanengseng. Ket sakbay a maballaaganna ti koronel, nagasugen daytoy ken natumba iti suelo.
(Padaanan ti tuloyna iti umay a lawas.)
