Nobela ni Norberto D. Bumanglag, Jr.
NABANNAYAT ti panagtayab ti eroplano iti ngato ti Pacific Ocean. Duan nga oras da John iti tangatang. Nailibayen ti kaaduan kadagiti pasahero agraman ti inana ken ti koronel. Padpadasenna ti maturog ngem uray agan-ano, naatap ti ridep kenkuana. Nasugpet ken napanaasen dagiti matana. Immanges iti nauneg sa insimpana ti panagtugawna. Naktanganen ti patongna. Nagranitrit ti tugaw.
“Parparigatem laeng ti bagim,” pagammuan la ta kinuna ti koronel. Nagsuyaab. “Apay a dimo mapan kasarita?”
“Ala, inkan kasarita. Iramramannak a di makaidna. Garawka a garaw.”
“Ania ti ibagak? Diak ammo ti aramidek. Matikawak, koronel.”
“Basta kasaritam. Saan a gagangay kenkuana ti napasamakyo, siguradok. Kalpasan ti naunday a panawen, tinungpanaka iti panagkitayo…”
“Ngem high school-kami laeng idi tinallikudak. Ubbingkami pay. Ken adu a banag ti nakaigapuanna.”
“No ania man dagita a banag, saan kadi a nainkalintegan laeng a maammuanna? Ania ti ammom, amangan no available pay laeng. Ken tapnon agtalnakan ket makaturogak metten.”
Immanges iti nauneg ni John sa nagwingiwing. Nagkidem. Kayatna ti maturog. Kayatna a lipaten ni Sandra. Ngem agal-alintatao latta iti mugingna ket dina napupuotan nga inapiras ti kanigid a pingpingna a nagdissuan ti nalamuyot a dakulap ni Sandra.
“Koronel…” inyarasaas ni John.
“Mm…” Nagmulagat ti koronel. “Kunak la ngaruden a mapanmo kasarita. No adda man nagbalin nga ar-aria iti napalabasyo, maikanatad laeng a makapaglinnawagkayo. Risutenyo ti ania man a napasamak. Kiss and then say goodbye... no talaga nga awanen ti nabati pay a riknam kenkuana.”
Saan a nakauni ni John. Naimayeng. Nagkidem manen. Dina masinunuo no ania ti aramidenna. Nagpanunot iti nauneg. Dina napupuotan ti pannakailibayna.
“ESTUOPIDO!” inyikkis ni Senior Medalla a kinagiddan ti panangdanogna iti lamisaan nga uray la a nakagunggonan ti monitor ti computer. Buybuyaenna iti YouTube ti pannakaipadamag ti pannakalulo ti rupa ni Jaime Cruz, a minanso ‘kano’ dagiti miembro ti gang dagiti Filipino iti Hawaii. Nagbirakat manen ti lakay kadagiti agkakadakes a balikas. “Punieta! Saan a dagiti gang ti akin-aramid iti daytoy no di ket daydiay a John Villa!”
No di makapagteppel, padukotnan daydiay a Villa ta isun ti kettelenna ti biagna. Ngem masapulna a sibibiag daytoy a John. Masapul a mapasublina ti kuartana.
Immanges iti nauneg. Namin-adu a nangsul-oy ken nangipug-aw iti angin. Naalay-ayan bassit ti pungtotna. Pinidutna ti tabakona. Sinindianna sa inawaganna ti head ti security-na. Napardas a nagparang ni Ramon.
“Manipud iti daytoy nga aldaw, punasem ti nagan ni Jaime Cruz a kas hired assassin. Saan a mapiansaan. Bay-am a malungsot iti pagbaludan,” imbilinna. Nakaun-uneg ti pingpingna iti panangsusopna ti tabakona. Naipdokan. Nagtanubutob iti suronna.
NAKAMATTIDERDA nga agina iti sango ti conveyor belt a pangur-urayanda iti luggage ni Mrs. Villa. Iti saan unay nga adayo iti ‘yanda, makisarsarita iti selpon ni Col. Davis ken ni Sarhento Ramirez a mangsigurado nga agur-urayda iti asideg ti nakaiparkingan ti Hummer ni John.
Tumanaliaw ni John. Gapu kadagiti mapaspasamak kadakuada, im-impenna nga amin a ganggannaet a tao ket kabusorna. Idi kuan, naparimrimanna ti yaasideg ni Sandra iti ‘yanda. Naggutok manen ti barukongna. Inliklikna ti panagkitana iti babai sa timmallikud.
“Hello, Misis Villa!” inkablaaw ni Sandra nga immabay iti baket.
Nasdaaw ni Mrs. Villa a nangmatmat ken ni Sandra. Nagkurenren ti mugingna.
Immisem ni Sandra, sa kinunana: “Siak ni Sandra, misis. Sandra Ramos... iti Kalihi... Masansan idi nga um-umayak iti balayyo. Saandakon a mailasin?”
“Ay, balasangko!” masmasdaaw ti baket a nangarakup ken ni Sandra. Impangato nga impababana a kinita apaman a nakapagrinnuk-atda. “Kasano kadi a mailasinka pay balasangko ket nagadu met unayen ti nagbaliwam. Mano laeng ti tawenmo idi um-umayka idiay balay... Nakapimpintaska metten.”
Limmabaga ni Sandra. “Sixteen-ko laeng idi, misis,” kinunana.
“Wen... kitaem kadi, aya. Nabayag la daydin. Ket, komustan, balasangko? Naggapuka idiay Hawaii? Sadino ti papanam?”
“Nagkakalugantayo, misis. Sarungkarak laeng ti adingko ditoy San Diego.”
“Ket ni mistermo? Dagiti ubbingmo?” sinaludsod ni Mrs. Villa sa impalawlawna ti panagkitana a kasla adda sapsapulenna.
“Balasangak pay, misis. Awan sa ti gasatko,” insungbat ti babai nga umis-isem.
“Napilika unay siguro, balasangko. Dayta a pintasmo! O, ken, wen gayam, kaduak ni John. Baro met pay. Awan met ti gasgasatna a kas kenka.” Nagpusipos ket kinalbitna ni John nga umasideg kadakuada.
Naklaat ni John ngem saan a nagkuti. Apagisu met a ginaw-at ni Sandra ti maletana iti agpulpuligos a conveyor belt.
“Agbakasionak ditoy iti tallo a lawas, misis. No addanto wayayo, we can have lunch together,” kinuna ni Sandra sa inyawatna iti baket ti business card-na nga inyaonna manipud iti bagna.
Nagkusilap ni John iti inana sa nagwingiwing.
Ngem inawat ni Mrs. Villa ti tarheta ni Sandra.
“Agur-uray ti adingko iti ruar, misis. Itulnogna pay ngamin dagiti ubbingna iti eskuela. Isu a tumawagkanto lattan. Nice meeting you again,” kinuna ni Sandra nga immarakup manen iti baket.
Sinubadan ti baket ti arakup ni Sandra. “Nice seeing you, too, balasangko. Awagankanto. Bye...”
Timmallikud ni Sandra a dina man laeng tinaliaw ni John.
“HUMMER is on the move,” kinuna ti maysa kadagiti ahente ti DEA. Addada iti uneg ti surveillance room iti uneg ti headquarters ti Drug Enforcement Agency iti San Diego. Napunno kadagiti nakabitin a TV monitor ti pasdek a ‘yanda. Ditoy a kuarto ti pagpatpatnagan dagiti ahente a mangbuya kadagiti maatap a drug dealers, drug distributors, wenno drug pushers, kadagiti balbalayda, wenno iti kalsada, wenno kadagiti pasdek ti operasionda. Siimenda dagitoy nga adda maipagarup a koneksionda kadagiti drug cartel iti Mexico. Mabayag ti panagsisiimda. No dadduma, agpaut iti makatawen sakbay a makaurnongda kadagiti makaanay nga ebidensia a mangaresto ken mangisaklang kadagitoy a tattao. No dadduma, awan ti maalada a makaanay nga ebidensia ket isardengda ti surveilance. Mangrugida manen iti sabali. Masapul nga allukoyenda ti hues iti kaadda ti rason a pangsuspetsaanda iti tao nga adda koneksionna kadagiti drug cartel. No umannugot ti hues, maibaon dagiti electronic technicians ti DEA kadagiti lugar a pagtaltalinaedan wenno masansan a pappapanan ti suspect kas koma iti balayna. Agpamarangda a plumber, cable guy, air conditioning repairman ken no ania ditan a mairasonda tapno makastrekda iti lugar ti operasion. Agikapetda kadagiti babassit a hidden camera ken listening device.
No nalpas ti operasion, agsublida ket ikkatenda met laeng dagiti devices.
Napeggad ngem nasken a mapasardengda ti panagraira ti illegal a droga iti America nga aggapu kadagiti nabibileg a drug cartel iti Mexico ken Middle East.
“Sadino ti pagturonganda?” sinaludsod ni Agent Rojas bayat ti yaasidegna iti monitor. Ditoy a makitana ti aggilapgilap nga aggunggunay a maysa a tuldek iti nailadawan a mapa ti San Diego.
“Diak ammo, ngem iti panagkunak, saanda nga agturong iti Oceanside, iti pagtaengan ni John. Kasla mapanda iti downtown,” insungbat ti ahente a nakatugaw iti sango ti monitor.
“Okay, just keep watching them. Diak kayat a mapukawtay manen ni John. Nasken nga ammotayo ti ‘yanna iti kada oras. Laglagipem, isu laengen ti namnamatayo a mangitunda kadatayo iti hideout ni Gaspar Medalla. I had spent five years of my life chasing that criminal. Ken, wen gayam, dumagas ita ni John ditoy opisina. Inton ibatina ti cell phone-na iti front desk, kaptam iti GPS, tapno ammotayo latta no sadino ti ‘yanna.”
NAIRESERBAN ti kuartoda idi sumrekda iti maysa a bassit a hotel. Dinagasda laengen ti tulbekda iti front desk sa nag-elevator-da a nagturong iti maikatlo a kadsaaran. Tallo a kuarto ti nakareserba: maysa ti para ken ni Mrs. Villa, maysa ti kuarto da John ken Col. Davis, sa ti kuarto da Sgt. Ramirez ken Sgt. Cortez. Saan a nakigiddan dagiti dua a sarhento a nag-check-in. Kayatda a palimed ti panagkakaduada tapno nasaysayaat ti proteksion ti tunggal maysa. Adda connecting doors a namagsisilpo kadagiti tallo a kuarto. Nagkikitada iti kuarto ni Mrs. Villa. Nagkikinnomustada. Ken inyam-ammo ni John ti inana.
Kalpasanna, pinanawanda ni Mrs. Villa ket nagturongda iti sabali a kuarto tapno maplanoda dagiti nasken nga aramidenda. Sakbay dayta, inlawlawag ni John dagiti mapaspasamak kadagiti dua a sarhento a nakaduada idiay Iraq.
“Wow!” dandani naggiddan a nayesngaw dagiti dua a sarhento iti pannakangngegda iti 15 a milion a doliar nga ipabpabasol ni Gaspar Medalla nga inlemmeng ti amana.
“Gapu iti dayta a kuarta, agpeggad ti biag dagiti dadakkelko… ti biagmi…” kinuna ni John.
“Adda pamalpalatpatam iti kinadangkok dayta a drug kingpin?” sinaludsod ni Sgt. Ramirez.
“Kinidnapnak nga indaliasat iti Tijuana. Pinutdanda ti ramay ti inak. Ginadatda a patayen ni koronel,” insungbat ni John.
“Kas Private Investigator, naimin-adun a nangngegak dayta a nagan. Papapatayna kano amin dagiti mangkontra kenkuana. Wenno pabaldadona dagiti amin a mangkompitensia iti drug distribution-na iti San Diego, Los Angeles ken iti Las Vegas,” kinuna manen ni Sgt. Ramirez.
“Dakkel ti distribution center-da iti South Central Los Angeles. Sadiay ti paggapuan ti amin a shipment-da iti nadumaduma a siudad ti America,” innayon ni Sgt. Cortez.
“Saantay a makibiang iti drug operation ni Senior Medalla,” impaganetget ni John. “Ti laeng pannakasalaknib ti inak ken ti pannakaisubli ti kuarta ni Senior Medalla ti misiontayo. No saan, matiliw ni Gaspar Medalla ket maisuko kadagiti pannakabagi ti linteg. Isu laeng dayta ti namnamak a saanton nga agpeggad ti inak.”
Immanges iti nauneg ni Sgt. Ramirez. “Saan a sigurado dayta, John. Ta uray no addanton iti uneg ti pagbaludan ni Senior Medalla, makapagbilinto pay laeng. There’s got to be a better option.”
“Ania koman a nagnam-ay no adda pagpilian,” innayon ti koronel. “Ti laeng kapintasan a pagpilian ket ti pannakatiliw ni Gaspar Medalla, mabalud ken awanton ti ipagpannakkelna a drug cartel. Maawatak ti operasionna iti Las Vegas...”
“Maragsakan la ketdi ni Don Geoleti no kasta. Mapukawna ti kadakkelan a kakompetensiana,” immisem Sgt. Cortez a nagkuna.
“At least, nataktakneng a paki-deal-an dagiti Mafia,” inkatawa ti koronel.
“Wenno kastoy laengen ti aramidentayo… isublim ti kuarta, John. Iti kanito nga addan iti taklinda ti kuarta, tiraentay ida. Alaentay met laeng,” kinuna ni Sgt. Cortez.
“Are you crazy?” kinusilapan ni John ti sarhento. “Di ad-addan nga agungor ti tigre?”
“Ngem saannanto a maammuan no asino ti nangrabsut iti kuartana,” imparaipus ni Sgt. Ramirez.
Kinita ni John ti koronel. Saan nga agun-uni ngem dumdumngeg daytoy.
“Oh come on, guys,” kinuna manen ni Sgt. Cortez. “Kaykayatyo kadi a maisubli ti kuarta ken ni Gaspar Medalla tapno aramatenna iti negosiona iti droga a mangdadael iti masakbayan dagiti agtutubo… wenno agpaay laengen kadatayo?” innayon ni Sgt. Cortez. Serioso ti langana.
“Lipatenyon dayta a minamauyong a planoyo,” pagam-ammuan ta kinuna ni Col. Davis. “Nagdalanantay daytan idi. Laglagipenyo a nabukel manen ti Al Sujud Brotherhood gapu ta tulongantay ni John, awanen ti sabali. Isublitay ti kuarta, and that’s it. Is that clear, sargeants?”
Tinaliaw dagiti dua a sarhento ti koronel. “Loud and clear, colonel,” naggiddanda a nagkuna.
Nakaanges iti nalukay ni John. Dina koma kayat a bangonen Al Sujud Brotherhood ngem napilitan. Dina kabaelan nga agmaymaysana ti maysa kadagiti kabibilegan a drug cartel iti Mexico.
Ngem nupay agpapadada a natenneb iti tay-ak ti paggugubatan, napeggad daytoy a misionda. Saan a nalaka a labananda ni Gaspar Medalla. Napaneknekannan ti kinabileg daytoy a lakay. Sa kas kuna daytoy, sabali daytoy a gubat. Isu ti gubat daytoy. Awan ti sursurotenna a paglintegan. Awan ti Geneva Convention a mangsalaknib kadakuada. Awan ti kunkunada nga strategic strike a panangpili iti rumbeng a puntiriaen tapno maliklikan dagiti collateral damages. Wenno saan a pannakairaman dagiti inosente a sibilian. Ken ni Senior Medalla, awan dagita a masurot. Uray pay asino ti madaldalapusna.
Ti puntiriada ita, ti command and control. Tapno mawatanda ti organisasion.
Nangato nga arapaap. Ken ammona a dakdakkel ti posibilidadna a mapaay daytoy nga arapaap ngem ti panagballigina. Ta kadagitoy a panawen, uray no matay wenno mabalud ti pangulo ti cartel, addanto latta sindadaan a mangisuno. Iti kaudian a report ti United Nations, mapattapatta nga agdagup iti $322.00 a bilion ti illegal drug trade iti sibubukel a lubong. Ket agingga nga adda gumatang iti droga, agtalinaedto latta dagiti drug cartels. Cyclical dayta. Agpulpuligos, awan ti pagpatinggaanna.
Ngem nasken nga aramidenda ti mabaelanda. No koma laeng adda pay sabali a pagpatulonganda, mapanunotna ita.
Kalpasan ti pangngaldaw, nagturong da John ken Col. Davis iti Oceanside Police Department. Agur-urayen kenkuana ni Detektib Cruz. Iti investigation room, impakita ti detektib ti ladawan ti Navigator a maatap nga inaramat ti nakapatay ken ni Remy. Nakaparking iti San Diego International Airport. Adda ladawan ti dua a lalaki a dimsaag iti lugan. Ngem nakusnaw dagiti retrato ket narigat a lasinen ti kinaasino dagitoy. Inlawlawag ti detektib a nagdalanen iti dusting iti fingerprint ti lugan ngem adu unay dagiti fingerprint ket dida masinunuo no marka ti ima dagiti kriminal wenno dagiti akinkukua iti lugan. In-run ti detektib dagiti fingerprint iti database ngem awan ti nasarakanna a kapada dagitoy.
Kas resulta ti forensic lab, napaneknekan payen a Glock .45 caliber ti paltog a naaramat iti krimen.
“Awan pay ti possible lead,” kinuna ni Detektib Cruz. “Awan ti suspect ken awan ti paltog a naaramat iti krimen.” Impalagipna a mabalinen nga alaen ni John ti bangkay iti laboratory tapno maipaayan iti maitutop a pannakaitabon.
“Pakaammuandaka a dagus apaman nga adda progreso ti imbestigasion,” impanamnama ti detektib.
Kalpasan dayta, nagturongda iti funeral home. Nagpirma ni John kadagiti papeles iti pannakayalis ti bangkay ni Remy tapno maidulin pay laeng iti daytoy a funeral home agingga a nakasaganadan a mangibiahe iti Filipinas iti bangkay.
ALUSIISENEN ni John nga agmaymaysa iti uneg ti interrogation room iti headquarters ti DEA iti San Diego. Impakaammoda kenkuana itay a mabiit laeng ti panagurayna ngem dandanin kagudua ti oras nga agur-uray. Saan a kriminal. Awan ti nagbasolanna isu a mangrugin a masemsem.
Timmakder. Nagturong iti one way mirror a tawa. Awan ti makita iti ruar manipud iti uneg idinto a nakalawlawag a makita ti uneg manipud iti ruar. Miningmingan a naimbag ni John ti sarming ngem awan a pulos ti makitana. Nagpusipos. Nagsubli a nagtugaw. Apagisu met a nailukat ti ridaw. Simrek da Agent Donoteli ken Agent Rojas.
“Sorry ti panaguraymo iti nabayag, John,” impadispensar ni Agent Donateli. “Adda la ngamin inasikasomi a napateg a banag.”
“That’s fine, but let’s make this fast. Adu pay ti napateg nga asikasuek.”
“Ken sorry iti napasamakmo iti Hawaii. Pati dakami ket naallilaw. Impapanmi met lattan a naggapu iti inam ti ramay.” Ni manen Agent Donoteli.
“Ita,” insallawat ni Agent Rojas, “naam-ammo ken nasarangmon ni Gaspar Medalla. Ania ti kayatna kenka?”
“Ti fifteen million nga impabasolna nga inlemmeng ti amam?” impasaruno ni Agent Donoteli. “Ket no dimo maisubli, papatayennakayo nga agama agraman ti inam?”
Saan a simmungbat ni John.
“Saan nga agang-angaw ni Senior Medalla. Matay ti amin a mangallilaw kenkuana. Nagasat ti amam ta naisalakanmi. Ngem saan a permamente dayta. Agingga a saan a mapasubli ti drug kingpin ti kuartana, saanto a natalged ti biagyo. Uray no sadino ti papananyo, patinayonto latta a taltaliawem ti likudam gapu ta dimo ammo no kaano ken kasano a makadanon kenka dagiti nadutokan a mangkettel iti biagmo.”
“Isu nga igunamgunammi kenka nga allukoyem ti amam nga isublina ti kuarta.”
“Ket no awan?” sinaludsod ni John.
“Inaldaw nga agpeggad ti biag ti amam, uray no adda iti pagbaludan. Uray no kasano ti kinaiget ti panangsalaknib dagiti guardia kenkuana, dakkel ti posibilidadna a matay sakbay a mawayawayaan.”
“Isu a tulongannakami a mangipakni ken ni Gaspar Medalla iti agnanayon. Agpaayka kadakami a kas undercover informant…”
(Padaanan ti tuloyna iti umay a lawas.)
