Nobela ni Norberto D. Bumanglag, Jr.
NADATNGAN ni John ni Sgt. Ramirez nga agur-uray iti uneg ti hotel. Magagaran a makakita kadagiti dokumento a naawat ti sarhento a mangipaneknek nga agassawa da Maj. Ricky Ramsay ken Lt. Lisa Presley. Sigagagar a nangamiris kadagiti papeles iti lamisaan— nga iti tengnga daytoy, nayaplag dagiti ladawan da Ricky Ramsay ken Lisa Presley iti panagkasarda iti bassit a chapel iti Las Vegas. Naubbingda pay laeng idi. Anian a ragsakda. Nakaaapal dagiti nasam-it nga isemda ken ti pannakatiliw ti kamera iti panagbisitoda.
“Apay a ditay man laeng ammo daytoy?” sinaludsod ni John.
“Nagkasarda sakbay a naideploy ni Lieutenant Presley idiay Iraq. Ngem saan a binaliwan ni Presley ti naganna. In-retain-na ti maiden name-na. Ammom metten ti gimong iti agdama. We are so liberated.”
Immanges iti nauneg ni John. “No sisibiag pay, sadino ti ‘yanna?”
“Adda iti Harmony Adult Care...”
Kellaat, nalagip ni John ni Veronica. Ti panangikuyog ni Ricky iti daytoy iti Harmony Adult Care. No apay a nagbayo ti barukongna, dina maawatan.
“And it gets interesting, John... Adda 9MM a nakarehistro iti nagan ni Ramsay. Miembro iti Gun Club iti downtown Oceanside. Ken namindua a nangabak iti kompetision iti panagpaltog iti pistola.”
Nalagipna ti forensic report: 9MM ti maatap a naaramat iti pannakapaltog ken ni Remy! Saan ngata a…
Simmallin iti panunotna ni Veronica. Naparasaw. Dinan mailawlawag ti riknana. Inruarna ti selponna ket indayalna ti numero ni Veronica.
“Something wrong, John?” sinaludsod ni Sgt. Ramirez.
Saan a simmungbat ni John. Dinengngegna ti panagkiriring ti selpon ni Veronica. Naminsan. Namindua... Naulit-ulit. Ngem awan ti simmungbat. Napan iti voicemail. Ngem saan a nangibati iti mensahe.
Inulitna nga indayal ti numero. Ngem kaskasdi nga awan ti sumungbat. Napan ti awagna iti voicemail. Inrikepna ti selponna sa ginammatanna ti tulbek a naiparabaw iti lamisaan.
“Let’s go!” kinuna ket agarup tumaray a rimmuar iti kuarto.
Masmasdaaw ni Rick a simmurot ken ni John. “Where are we going?” sinaludsodna a mangkamkamakam ken ni John a napardas ti pannagnana.
“Basta sumurotka kaniak,” kinuna ni John.
Agpadpadada nga umanangsab idi makadanonda iti Hummer. Limmuganda. Pinagandar a dagus ni John ti lugan. Linuktanna ti glove compartment. Ginammatanna ti Glock .45 nga adda dita sa indissona iti saklotna.
Masmasdaaw latta ni Sgt. Ramirez ngem saan a nagsaludsod. Nakaparpardas ti Hummer a rimmuar iti pagparkingan ti hotel. Kimmamang iti Las Vegas Boulevard nga agpaabagatan. Nagpakanigid iti Warm Springs. Ammona ti papananna ta naibaga idin ni Veronica. Kayatna nga iwekwek ti siliniador ngem napuskol ti trapiko. Ay-ayamen dagiti ramay ti kanigidna ti manibela bayat ti panagmanehona idinto a ti kanawan nga imana, nairut ti panangpetpetna iti Glock .45.
Nagsardengda iti sango ti panakkelen a condo. Insalikad ni John ti paltogna iti likudna, nagdardaras a dimsaag sa arintarayen a simrek. Linabasanna ti elevator. Nagturong iti agdan. Sagdudua a pangal nga inaskawna ti agdan. Madlawna a sumarsaruno ni Rick kenkuana.
Kinukkok ni John ti ridaw. Nagsasaruno. Nakatallikud ti imana a nakaiggem iti paltog. Kinukkokna manen ti ridaw. Idi kuan, nakangngeg iti danapeg ti nakatsinelas iti kayo a datar. Nailukat ti ridaw.
“John!” Naklaat ni Veronica.
“Donde esta Ricky?” kinuna ni John ket simmirip iti uneg. Damdamagenna no sadino ti ‘yan ni Ricky?
“Que? Asino a Ricky ti salsaludsodem?” masmasdaaw met ti balasang a nagsaludsod.
“Ti lalaki a kaduam a nagturong iti Harmony Adult Care.”
Immisem ni Veronica ngem masmasdaaw latta. “Ni Ronald?”
“Saan a Ronald ti naganna. Ricky. Manglimlimo laeng. Adda kadi iti uneg?”
“Estas loco? Apay koma nga adda iti uneg?” mangrugin a masemsem ni Veronica.
“Agmaymaysaka?”
“Si.”
Immanges iti nauneg ni John. Rinuk-atanna ti ig-iggamanna a nakasalikad a paltog. “Sorry... Nariingka kadi?”
“Wen.”
“Sorry manen. Pasensiakan. Go back to sleep.” Timmallikud ni John a nabainan. Limmabaga ti rupana ket dina kayat a makita ti babai. Tinurongna ti agdan. Ngem arintukiaden dagiti sakana nga umadayo. Adda latta panagduduana.
“John…” inyawag ni Veronica.
Nagpusipos a dagus ni John. Nagsubli iti ridaw a pagtaktakderan ni Veronica. Simrek. Inrikepna ti ridaw. Inarakupna ti balasang sa sinapul dagiti bibigna ti bibig daytoy. Naangsanen ti balasang idi ruk-atan ni John.
Nagdardaras ni John a simrek iti kuarto ti balasang. Linukatanna dagiti closet. Simrek iti banio. Awan ti tao iti uneg. Nakaanges iti nalukay.
Nakamattider met ni Veronica iti ridaw a mangbuybuya kenkuana a nangsawar iti kuarto. Nakadalikepkepen ken masemsem.
“Vero—“ Saanen a naituloy ni John ti kayatna nga ibaga ta tinungpa ni Veronica.
“How dare you!” sipupungtot ni Veronica a nagkuna. ”Addaak a sitatalna a matmaturog, immaynak sininga, sa basta lattan inaramidmo ti kaykayatmo…”
“Vero…” nayesngaw ni John a nangsagid iti pingpingna a nagdissuan ti tungpa ni Veronica.
“Ania ti panagkunkunam kaniak, sisikkaruden? Get out!”
“Vero, dumngegka kaniak. Saanko a pulos nga ipapan a kastaka... Ni Ricky… wenno ni Ronald...”
“I said, get out! Get out!” inyikkis ni Veronica. “Or I’ll call the police!”
Sumungbat koma pay ni John ngem iti nakitana a pungtot ti balasang, saanen nga umawat iti rason daytoy.
Nagin-inayad a rimmuar. Ngem saan latta a mapunas iti panunotna ni Ricky ket nabati lattan a mangidawdawat a nagbiddut iti atapna.
Ni Veronica, nabati a kasla estatua iti ridaw. Maikulkuleng a mangam-amiris kadagiti napasamak. Ti panagdardaras ni John nga immay iti kuartona. Ti panangsawar daytoy iti uneg. Ti panangagek daytoy kenkuana. Apay ngata? Agimon ngata? Wenno ipapan daytoy a sisikkaruden laeng? Ken apay a Ricky ti kunana a pudno a nagan ni Ronald? Inapirasna dagiti bibigna. Kasla sidedennes pay laeng dagiti bibig ni John… Ngem pagammuam la ta nagtigerger dagiti ramayna.
Natungpana ni John! Nagsennaay ket napatugaw iti katrena.
Idi makasubli da John ken Sgt. Ramirez iti luganda, adda papel a nayipit iti windshield wiper. Parking violation ticket. Isu pay laeng ti pannakaamirisna a nakaparking iti disabled parking space. Naparasaw a bulon ti panangipuruakna iti parking ticket iti uneg ti lugan.
Simrek da John ken Sgt. Ramirez iti lugan. Ngem saan a pinagandar ni John daytoy. Inlukatna ti sunroof. Timmangad. Naulep ti tangatang. Naidumduma man daytoy nga aldaw, nakunana iti nakemna. Kasla mangipangpangta iti tudo— a manmano a mapasamak iti Las Vegas.
“What now?” sinaludsod ni Sgt. Ramirez.
Nakigtot ni John a kasla isu laeng ti pannakaamirisna nga adda kaduana.
“Let’s go to Harmony Adult Care,” insungbatna. Magagaran a makakita ken ni Lt Presley.
“HARMONY Adult Care. Caring Loved Ones Forever”. Nabuddak a naipaskil dagita a balikas iti sango ti pasdek. Sumagmamano laeng ti tao a makita ni John. Siguro, gapu ta Sabado, ken malem pay.
Simrek ni John iti automatiko a naglukat a sarming nga sliding door.
“Good afternoon, sir. How can we help you?” inkablaaw ti receptionist.
“Good afternoon,” siiisem nga insungbat ni John. “Sarungkarak koma ni Lieutenant Lisa Presley.”
Minatmatan ti receptionist ni John. “Kabagiam, sir?”
“Saan... gayyem laeng. Kaduak idi iti paggugubatan idiay Iraq.”
“Marine-kayo, sir?”
“Wen...”
“Trenta minuto laengen sa agpatingga ti visiting hours, sir. Saankay a makapagbayag a makisarita kenkuana,” imbalakad ti receptionist.
“Makaanayen dayta a tiempo. Ita laeng ngamin a naammuak nga adda gayam ditoy. Nabayagen a kayatko a kasarita... uray no apagbiit laeng.”
“Okey ngarud, sir. Agtugawkayo laeng ta addanto umay mangala kadakayo.”
“Thanks,” insungbat ni John sa nagna a nagturong iti sopa. Ngem nagsardeng a nagpusipos a nangsango iti receptionist. “Adda kadi ni Major Ricky Ramsay iti uneg?” impaspasarakna a sinaludsod.
“Am-ammom ti asawana, sir?”
“Gayyem...”
“Kapampanawna, sir.”
Nakaanges iti nalukay ni John. “Thank you,” kinunana ket napanen nagtugaw.
Kabayatan ti panagur-urayna, nangpidut iti magasin iti bassit a lamisaan. Daan a kopia ti TIME Magazine ti nagammatanna. Ladawan dagiti Amerikano a soldado iti Iraq ti nayakkub iti magasin. Ket iti panangmatmatna iti dayta a buya, simmiplot lattan iti lagipna ti nagbalin nga ar-aria ti biagna. Septiembre 25, 2003. Iti tangatang ti siudad ti Samarra iti Iraq, iti daydi pannakapunta ti helikopter a naglugananda. Ti napardas a panagpababada ken dagiti sumanengseng a bala. Agik-ikkis ni Lt. Presley iti buteng…
“We’re gonna die! We’re gonna die!” Kumutukot iti lapayag ti ikkis ni Lt. Presley. Ket addagitan dagiti sumanengseng a bala.
“John Villa?” natiag iti pannakaawag ti naganna. Nataengan a baket a nakauniporme iti puraw ti naggapuan ti timek. “Let’s go.”
Ti baket ti nangkuyog kenkuana iti kuarto ni Lisa Presley. Nagsardengda iti panakkelen a kuarto.
“Agur-uray ni Lisa iti uneg. Ammonan nga addaka,” kinuna ti baket.
Nagyaman ni John. Impalagip ti baket ti pagpatinggaan ti visiting hours ket pimmanawen daytoy.
Napamuttaleng ken kasla naidarekdek ni John iti ridaw. Kasla dinan ammo ti aramidenna. Umuna daytoy a gundaway a pannakakitana ken ni Lt. Presley. Ngem silalangto latta iti lagipna daydi agrigrigat ken agpakpakaasi a langa daytoy a dumawdawat iti tulong. Daydi naudi a gundaway a panagsabat dagiti matada idi mapanna akkalen ti babai a napandagan iti rurog ti partes ti helikopter…
Nakatallikud a wheel chair ti masungadna. Iti uneg, adda sopa, lamisaan ken nakabitin a TV. Iti night stand, naiparabaw ti nai-frame a ladawan da Lt. Presley ken Major Ricky Ramsay. Sumagmamano pay dagiti ladawan ni Lisa Presley a nakauniporme iti Marine a naala iti Iraq ken iti Camp Pendleton. Iti uluanan ti katre, nakabitin ti naka-frame a Purple Heart Medal a naawat ni Lt. Presley iti pannakasugatna iti paggugubatan. Ngem adda ngata pategna dayta no napukawna ti wayawayana?
Awan ti tagtagari ti nakatugaw iti nakatallikud a wheel chair.
“Hello, Lieutenant Presley?” inkablaaw ni John a nakamattider iti agarup dua agpa iti likud ti wheel chair.
Nagunay ti wheel chair. Nagpusipos.
Nagluloken dagiti tumeng ni John iti nakitana. Putol dagiti saka ni Lisa. Uray dagiti takiagna, naputol agingga iti abaga. Mailasin dagiti piglat iti rupana a nagdalanan ti adu nga operasion. Nakaammal iti stick a nakaitudo iti nakaangkla a laptop iti sangona.
“Hello, Captain Villa,” timek a naggapu iti computer kabayatan ti panaggunay ti stick iti keyboard.
“How are you, lieutenant?” Kayat ni John nga arakupen wenno sagiden la koma ni Lisa Presley ngem nagalumiim.
“Shit... I fell shit,” insungbat manen ti timek iti computer sa naamnaw nga isem ti timpuar kadagiti bibigna.
“I’m sorry for what happened... ti saanko a pannakatulong kenka…” Kasla naangsan ni John a nangipeksa kadagita a balikas.
Saan a naggaraw dagiti stick iti ngiwat ni Lisa Presley. Nagdumog ketdi ket naganninaw dagiti tinukel ti lua kadagiti matana, nagtulid dagitoy iti piglatan a pingpingna.
“Gapu kadi ta maysaak a Puraw? Gapu ta maysaak a babai? Wenno agpada, captain?” Nangrugi manen a naggunay ti stick a nagitudo iti keyboard ti laptop.
Naklaat ni John gapu ta ammona nga agdadata nga insulto dayta a saludsod. Uray no naminsan laeng iti unos ti panagbiagna, awan a pulos ti indaddaduma wenno inlanglangina iti uray no ania a puli ti tao. Nangisit, Puraw, kayumanggi, Amarilio— babai man wenno lalaki, agpapada iti panagkitana.
Nasair iti pammabasol ni Lisa Presley.
“Maawatak dagiti komentarioyo, captain. Iti tunggal aguummongkayo idi kadagiti lallaki iti unit-tayo, sangkababalawyo ti Kongreso iti panangipalubosna kadakami a babbai a makipartisipar iti paggugubatan. Ipapanyo a nakapuykami. Ipagarupyo a lappedkami laeng iti panagballigiyo a makigubat.”
“Sorry no impapanmo a kasta, teniente. Ngem saanak a nagduadua iti kabaelan dagiti babbai iti paggugubatan. Namin-adu a nakibayabayak kadagiti soldado a kas kenka iti kangitingitan ti rinnupak. Inakemda dagiti pagrebbenganda a kas met laeng kadakami. Nangato ti panagraemko kadagiti soldado a babbai ta iti laksid ti kinapeggad ti gubat, saankayo a nagalikaka a nangawat iti dayta a pagrebbengan.”
Immanges iti nauneg ti Lt. Presley. “Daydi aldaw a pannakatinnag ti helikoptertayo, maburburiboranak pay laeng iti inaramidmo...”
“Sinalbarko ti uppat a katao iti laksid ti pannakasugatko, iti pannakadigosko iti bukodko a dara.“ Nakisalip dagiti mata ni John kadagiti mata ni Lt. Presley.
“Malaksid kaniak.”
“Napaltoganak... Inarado ti AK-47 ti barukongko. Napukaw ti puotko. Impapanko a natayak met idin.” Imbaw-ingna ti panagkitana.
“Inun-unam nga insalakan dagiti gagayyemmo. Dagiti padam a lallaki.”
“Isuda ti immuna a nakitak…”
“Naawananda iti puot, captain... idinto nga agik-ikkisak iti panaas ken saem. Napigpigsa pay ti ikkisko ngem ti sanengseng dagiti kumanalbuong a paltog...”
Nangemkem ni John.
“Ti nakakaskasdaaw, captain, idi agtalnan ti amin… idi naihelikopterkami a naipan iti field hospital, naammuan a superficial laeng ti sugat dagiti immuna nga insalakanmo. Awan ti grabe a sugatda. Rimmuarda amin iti ospital kalpasan laeng ti maysa nga aldaw.” Agar-arubosen dagiti lua ni Lt. Presley. “Idinto a siak... Makatawen a rimmuar-immunegak iti ospital. Daytoy ti nagbanagak.”
Madudog ti barukong ni John iti pannakakitana iti langa ni Lt. Presley.
“Kuna ti doktor nga immuna a nangtaripato kaniak a no naruk-atanak koma iti pannakapandagko iti nasapsapa a gundaway, nasalbar koma dagiti sakak. Adda koma pay laeng dagiti imak. Makapagsaoak koma…”
Awanen ti sumngaw a balikas ni John. Kayatna ti aglua. Kayatna ti agriaw. Kayatna a ribkasen ti barukongna ta dina ammo a pinabasol ni Lisa Presley iti napasamak kenkuana.
“Kinaguranak... pinabasolnak iti napasamak kenka?” arig matilmonna dagiti balikasna.
“Umap-apuy ti gurak kenka! Naminribu a pinabasolka…” Agtigtigergeren ni Lt. Presley iti pungtotna. Nauuneg ti panagangesna. Nagulimek sa asideg ti turong dagiti matana ngem kasla kawaw. “Ngem nasursurok met laeng nga inawat ti kinapudno.” Naalumamayen ti bosesna. “It was war, captain, and anything could happen. I’m one of the tens of thousands casualties of war. Ti laeng ar-arapaapek ket saanakto a maitabon lattan nga awan ti kaipapananna...”
“Maysaka a bannuar, Lisa. You served your country bravely.”
“Thanks, captain... Ken agyamanak iti isasarungkarmo. Nabayag nga inur-urayko daytoy a gundaway. At least, naipeksak ti im-impek a rikna...”
“And thanks for seeing me... No adda man mabalinko a maitulong, please let me know.”
Kinita ni John ti relona. Adda pay nabati a lima a minuto sa pagtalawenda iti daytoy a pasdek.
“Ni Major Ramsay?” insabali ni John ti saritaan.
Immanges iti nauneg ni Lt. Presley.
“How’s he taking this tragedy?”
Tinangad ni Lt. Presley ni John. “He hated you so much, captain.”
“Gapu iti napasamak kenka?”
“Wen, sipud pay idi nabaldadoak. Managpudpudot. Masansan a mangngegko ti panangilunlunodna kenka. Nga iti maysa nga aldaw, malak-ammonto kano met ti kas iti laklak-amenna.”
Napatilmon iti namaga ni John.
“Ngem ammok a naimbag a tao ni Ricky,” kinuna manen ni Lisa. “Ta iti laksid daytoy a kasasaadko, saannak a tinallikudan. Napudno. Naidumduma. Ay-ayatek isuna.”
Nasingada iti pannakatoktok ti ridaw. “Sorry, Captain Villa. Visiting hour is over. You need to go.” Ti baket a nangitulnog kenkuna.
Immanges iti nauneg ni John. Tinaliawna ti baket sa insublina met laeng ti panagkitana ken ni Lt. Presley.
“Agyamanak iti pannakisaritam kaniak, Lisa...”
“Thanks for finally coming to see me, John...”
Timmallikud ni John. Idi makagteng iti ridaw, nagpusipos a nangtaliaw ken ni Lisa Presley a nabati met a nangisurot iti panagkitana kenkuana. Apagapaman a naipigket ti panagkitana kadagiti napukaw a paset ti bagi ti babai. Ngem iti laksid ti amin, dina napukaw ti namnamana. Nangato latta ti espirituna. Mariknan ni John ti pannakatugkik ti pusona. Basolna ngata ti kastoy a nagbanagan ni Lt. Presley?
Manen, nagdaliasat ti lagipna iti Septiembre 25, 2003.
Nabayagen nga ammona a dagiti uppat nga immuna nga insalakanna ket awan ti grabe a sugatda. Nga uray no dina inyadayo ida iti peggad, nakalasatda koma latta. Kasano koma nga ammona dayta? Idinto a ni Lt. Presley a naipideg ti bagina iti nadagsen a landok ken iti laksid dagiti ikkisna a dumawdawat iti tulong, isu pay ti nabaybay-an.
Naminribu a nariknana ti pannakakonsensiana ngem inkarigatanna a linipat. Gapu ta iti pusona, basolna ti napasamak.
“Mister Villa, we have to go,” insininga ti baket.
Nagpusipos ni John ngem saannan a natiped dagiti luana.
Idi makaruar iti pasdek ti Harmony Adult Care, nanglangeben ti tangatang a kasla ketdin makipagpanes iti naduktalanna a kinapudno.
Nariknana ti dakkel a tinukel ti tudo a nagdisso iti abagana. Timmangad. Apagisu nga inurit ti lawag ti kimat ti nangisit a tangatang a sinaruno ti dalagudog ti gurruod. Nagtaray iti lugan a pagur-urayan ni Sgt. Ramirez. Apagluganna iti Hummer, intinnagnan ti napigsa a tudo.
“Agsublitan iti hotel,” kinuna ni John ken ni Sgt. Ramirez nga adda iti likudan ti manibela.
Pinagandar ti sarhento ti lugan. Gapu iti sipnget, automatiko a nagsilaw ti headlight. Rimmuarda iti pagparkingan. Ngem iti likudda, makasisirap ti naka-high beam a headlight ti lugan a sumarsaruno kadakuada. Naginayad a simmiasi iti lane ni Rick tapno maliklikanna ti lugan, ngem simmurot daytoy iti lane-da.
Timmaliaw ni John iti likudanda. Napurar a dagus. Kellaat, naggutok ti barukongna. Linukatanna ti glove compartment ti lugan ket inruarna ti Glock .45.
Nagkiriring ti selponna. Inruarna. Ni Col. Davis.
“What’s up, colonel?” sinaludsod ni John. Nangngegna ti nauneg nga anges ti koronel.
“Is your mom with you?” sinaludsod ti koronel.
Kellaat, naggutok manen ti barukong ni John. “No,” insungbatna.
“She is missing. Saanmi a masapulan!”
Pimmardas ti panagbitek ti barukong ni John. Nagsasallupang dagiti dakes nga eksena a simmaleksek iti panunotna. Nalagipna manen ti pangta ni Gaspar Medalla. Ti saanna a panagtalna agingga iti saanna a mapasubli ti 15 a milion a doliar a kuarta daytoy. Nangemkem. Ta agingga a saanna a mapagtalna ni Gaspar Medalla, kakuykuyogto ti peggad ti biagda iti agnanayon.
Ad-adda a pimmigsa ti tudo. Naminsan pay, pinisang ti lawag ti kimat ti nangisit a law-ang, ken sinaruno ti makapasidduker a gurruod.
(Maituloyto)
