Nobela ni DIONISIO S. BULONG
Naipablaak iti Bannawag, nangrugi iti Marso 11, 2013 a bilang.
(Maika-29 a Paset)
TINENGNGEL ni Ella ti panagangesna idinto a naipigket ti panagkitana kadagiti manok. Iti agdan, naikabsiw ni Elmer. Naimbag ta nakakapet iti abaga ti adda iti sangona. Iti ringside, kayat ni Dex ti tumakder tapno riawanna ti manokda, ngem kasla naipigket ti patongna iti tugawna. Nakammet met ni Jong ti tumeng ni Johnny nga agkalkaling-etan nga agtantanamitim. Saanen nga agpulsot ti riaw dagiti agbuybuya.
“Karyo! Karyo!” adda nangiriaw.
“Karyo na! Ano ba, nalagyan ka ba?”
“Hoy! Pangit ka na, tanga ka pa! Karyo!”
NOBELA: Apo Baboy Party-List (6)
Adu pay a tabbaaw, pananglais, ken panangilunod ti imbakal dagiti tao iti sentensiador, ngem kasla awan mangmangngeg ti sentensiador. Nupay kasta, nagparintuod iti asideg dagiti manok. Ngem sakbay a matukmaanna ti bukot ti lasak, rimkuas ti darisayen ket natulid sa napadata ti lasak. Timmakder a dagus ti sentensiador idi kellaat a dimmanog ti darisayen sa nagkul-ob.
Siaalisto ti sentensiador a nangtukma iti bukot ti darisayen sa inyakuyna ti dapanna iti lasak tapno agdata daytoy. Kalpasanna, tinukmaanna ti bukot daytoy. Nagbissayot ti ulo ti lasak ngem kaskasdi a pinasippitna iti namitlo ti darisayen. Indissona ti lasak sa binilanganna iti tallo babaen ti ramayna. Isu met a makaasideg ni Ella ket inyawatna ti darisayen iti balasang sa insulbongna iti baina ti tadi.
Intag-ay ni Ella ti manokna. Ania pay, nakapigpigsa manen a dir-i, sipsipat ken dalagudog ti insungbat dagiti agbuybuya.
Iti nagpuestuanda, timmakder ti napampandek a lakay. “Ella! Ella!” inyayugna idinto nga inkompasna ti sipatna.
Napaisem ti nakutkuttong. “Talaga a naadikkan ken ni Ella, ‘balayan!” kinunana.
“Saan laengen a panagdayaw dayta, aggartemka payen kenkuana!”
Nagkatawa ti napampandek a bulonna a nagtugaw idi nadlawna nga isu laengen ti nakatakder. “Diak ilibak, ‘balayan. Kasla naganus a mangga wenno marabamban a netib a salamagi ti pagkitkitaak iti dayta nga ubing Afo, talaga a tumbog ti katayko, ‘balayan!”
“Ku, awanen kaniak dayta!” inkatawa ti nakutkuttong.
Naggarakgak ti napampandek. “Nia ket ni ‘balayanen! Kunam ketdi a makaterternekka met ngem dimo metten kabaelan nga ibayog ti banderam!”
Saanen a naguni ti nakutkuttong, ngem no mabalin papispisanna ti abalayanna. Laglag, inridisna laengen iti unegna.
Sinabat da Jong ni Ella iti ridaw ti gradas. Inawat ni Dex ti manok. Sinabat met ti ‘doktor’ ni Dex ket innalana ti manok sa arintarayen a nagturong iti puestona. Nagtugaw iti bangkitona ket kinaraykayna dagiti dutdot ti manok.
“Inka kitaen dagiti manok baka adda mangsukit iti abbongda ket pakanenda ida iti sabidong,” kinuna ni Dex ken ni Jong.
Nagngilangil ni Elmer idi makitana dagiti sugat ti manokda. Naubon ti maysa a luppo, nauyak ti luy-ong idinto ta kasla natagbat ti kalasagan ti pitso ti manok. Ngem kakaruan ti sugat iti puon ti tengnged. Agubo ti dara no umanges ken sagsaggaysa ti dadakkel a panaganges daytoy.
“Matay sa met,” kinuna ni Ella.
Nagngilangil ni Elmer.
“Huwag nang pagamot. Sayang laeng ang ibabayad. Matayto met laeng!” kinuna ni Johnny.
Kinusilapan ti ‘doktor’ ni Johnny.
“Mas grabe pa ang sugat ng iba, pero naligtas ko sila. Ako pa!” minusiigan ti ‘doktor’ ni Johnny.
“Nagtapos ako sa Araneta at huwag mo akong turuan!” imbang-es ni Johnny.
“E, ano ngayon kung doktor ka? Twenty years na akong nanggagamot ng sugatang manok!”
Nadlaw ni Ella nga agbinnara manen da Johnny ken ti doktor. “Dimo tutopan,” kinunana ken ni Johnny. “Bay-amon ta ‘kumita’ met. Total, nangabaktayo.” Sinangona ti ‘doktor’. “Sige, gamutin mo baka sakali,” kinunana.
Nagpakada ni Elmer tapno penkenna iti blackboard iti lobby a nakaisuratan dagiti paris nga aglalaban no maikamano ti sumaruno a labanda, pambaranna a mangala iti inabakda. Inawis met ni Ella ni Johnny nga agbuya tapno agaddayoda iti ‘doktor.’
Apagbiit laeng ni Elmer iti lobby. Ngem idi mapan koman iti gradas tapno alaenna ti inabakda iti para lista, sinabat ti maysa a tao ti galiera iti ridaw ket inyawat daytoy ti kuartada.
“Cobra I ni Gino ti kalaban ti maikadua a manoktayo!” impakaammo ni Elmer ken ni Dex iti makasubli. “Datayo ti maikaduapulo.”
“Ne, asideg met gayamen!” Impisok ni Dex ti manokda iti plastik a pagkarkargaanda ta naagasan kanon ti ‘doktor.’ Kinautna ti bolsana ngem pinara ti ‘doktor.’
“’Maya na,” kinuna ti ‘doktor’. Ammona ngamin nga eksakto laeng ti ited ni Dex isu a kaykayatna a ni Ella ti mangbayad iti serbisiona ta adda pay baratona no kua.
Nadatngan da Elmer ken Dex iti cockhouse ni Jong a mangbilbilang iti inabakna iti trebisia.
“Mano?” dinamag ni Dex.
“Siempre, one K! Sampu-anim, kunam man!” inkidday met ni Jong.
Inyaon ni Elmer ti maikadua a manokda iti takkab. Inamloyanna ti ulo ti manok.
Kinautna ti ngiwat daytoy sa miningminganna ti ulo daytoy. Natingra, ngem kasla kulannay. Di man la agkuyakoy.
“’Tay LM?” sinaludsod ni Elmer.
“’Dad’toy.” Pinikpik ni Ekmer ti bolsa ti shorts-na. “Masapulna?”
“Paliiwen, baka maikawa laeng iti bigla a lawag,” insungbat ni Elmer.
Alisto dagiti nagsasaruno a soltada. Saan a nagbayag, uppat a soltada laengen sa batang da Ella.
“Pakaammuam ni Ella,” kinuna ni Elmer. “Tulbekam ti cockhouse no pumanawka,” imbilinna ken ni Jong ket inawisnan ni Dex a mapan iti gaffers room.
Agur-urayen ti handler ni Gino iti sango ti ridaw ti gradas idi matadian ni Elmer ti manokda. Kiniddayan ni Elmer ni Dex. Naawatan met ni Dex ket kinautna ti bolsana. Timmallikud sa insubona ti tableta iti manokda. Isu met a dumteng ni Ella. Inyawat ni Dex ti manok ken ni Ella tapno alaenna ti para pasippit iti cockhouse.
Bimtak ti riaw ken palagapag sa kellaat a limteng ti ulimek. Ngem bimtak ti napigpigsa ken napapaut a riaw ken dalagudog a dinanggayan ti palakpak. Saan a nagbayag, arintarayen ni Anding, ti handler ni Bitangcol a nakisarita ken ni Elmer, a nagiggem iti manok a nadigos iti dara. Simmaruno ti maysa pay a handler a nagiggem iti nasarsaranta ti langana a manok nga agar-aruyot ti darana.
“Naabak ni Bitangcol?” nakuna ni Dex.
Ngem nagallangogan ti pakdaar ti kasador. “Bitangcol, two points na!”
“Saan a simmippit siguro,” kinuna ni Elmer a ti naudi a rimmuar ti kayatna a sawen. Immanges iti dakkel ta nagdalagudog ti barukongna.
Immuna nga immuli ni Ella ket kas iti sigud, sinabat manen dagiti sultip ken palakpak. Naglayon iti Wala ta ammona a dehadoda iti parada.
“Lamang tayo sa kulay,” kinuna ni Elmer idi makitana ti kalaban ti manokda.
“Bakit?” Kinita ni Ella ti Meron.
“Manggahin wenno kakolkolor ti maluom a mangga ti manoktayo. Burik ti manok ni Gino, burik-mais. Manmano ti makalusot, uray ania a burik, iti darisayen a kolor-mangga!” insungbat ni Elmer
Kinalbit ti napampandek a lakay ti abalayanna. “Gino kontra Ella. Asino ti pustaanta, ‘balayan?”
“Saan a sinsinan dagiti manok ni Gino, abalayan. Ngem namin-ano metten nga inabak ni Ella. Uray pay ni Bitangcol, saanen a makasiguro ken ni Ella. Ammon dayta nga ubing ti agpili iti manokenna.”
Nakasuron ti napampandek. “Salsaludsodek laeng no asino ti pumustaanta. Lektiurannak metten, ‘balayan. Ammok dagita!”
Napasugkian met ti nakutkuttong. “Pustaam ti pilim ta pustaak met ti pilik!” kinunana.
Kinita ti kasador ti notebook ti para lista. Innem a pulo ribu laeng ti parada ni Ella idinto ta siento dies ken ni Gino.
“Treinta laeng ken ni Ella, treinta met iti tao ti Derriyab Farm.” Intudo ti para lista ti panglakayen iti umuna nga intar iti kanawan ti ring. “Isu gayam ti naggapuan ti entry ni Ella.”
Binatogan ti kasador ti maysa nga ammona a dehadista iti ringside. “Narlo, beinte ka! Engineer Panis, beinte rin!”
Ngem sangapulo laeng ti insenias ti inheniero sa inyubadna ti dakulapna iti karabukobna a pangipakaammona a naabaken daytoy.
Immakar ti kasador. “Manager Yabes, sampu!”
Nagngilangil ni Manager Yabes.
Immakar manen ti kasador. “Engineer Baclig?”
Ket insenias ni Engr. Baclig ti larga.
Ket kunam la no naibuang a puttot ti ariangga dagiti liamadista.
“Onse! Onse! Onse!”
Kunam la no agaarnis dagiti liamadista iti panagwagis-panagseniasda. Nagsapri dagiti katay ket nagapput dagiti dehadista a mangsisiim iti kursonadada a kapinnusta. Iti nagpuestuanda, timmakder ti nakutkuttong a lakay ket inwarasna ti panagkitana. Sinutsotanna ti mangikarkarit iti siam mangabak iti sangapulo. Sa nagtugaw.
Timmakder met ti napampandek. Ngem bigla a nagbaliw ti panunotna. Imbes a pustaanna ti liamado tapno kontraenna ti abalayanna, nagtungpal met la iti manok ni Ella ti pustana.
Damo pay laeng a sippit, nagkulipagpagen iti kasta unay ti manokda. Sa idi saan a makaruk-at iti panangiggem ni Ella, sinippitnan ti takiag ti balasang. Uray la nagsul-oy ni Ella. Damona ti makaraman iti sippit.
Indisso ni Elmer ti para pasippit sa innalana ti ilabanda. Inrapit ti kanigidna ti pargay sa inam-amloyanna ti ulo ti manok. “Saantan a pasippitan,” kinunana ket insublina ti manok ken ni Ella idi nagtalnan daytoy.
Iti nagpuestuanda, naupay da Dex ta dida nauray nga adda mangyawag iti sampu-anim.
“Di bale, adda pay met maysa a manoktayo no kas pagarigan,” inyandingay ni Dex kadagiti kaduana.
“Sige, na, larga na!” kinuna ti kasador.
“Okey, good luck!” kinuna ni Elmer ket tinurongnan ti agdan.
Tinung-edan ni Ella ti sentensiador tapno ikkaten daytoy ti baina ti tadi ti manokna. Nagtungpal met ti sentensiador. Nagtakder iti nagbaetan dagiti handler idi mapunasanna ti tadi dagiti manok tapno urayenna ti senias ti timer.
Nagsenias ti timer ket siaalisto a pimmanaw ti sentensiador iti nagbaetan da Ella ken ti kalabanna. Nagkinnita met da Ella ken ti kalabanna, nagpinnaayatda sa nagsanudda. Indisso ni Ella ti manokna iti apaglabes ti uged idinto ta di matinong ti kalabanna no idissona met iti yan ti uged ti manokna wenno yadayona. Kasano ngamin ket dina maturayan a di ipakamat ti panagkitana ken ni Ella a sumsumreken iti kubongna.
Nakasuron ni Gino. Pinagimbudona dagiti dakulapna iti ngiwatna ket iniriaganna ti handler-na.
“Tangna mo, bitawan mo na!”
“Ang tanda mo na, ma-el ka pa!” adda met nagkuna ket bimtak ti katkatawa.
“Gago, bitawan mo na! Tanga!”
“Mas gago ka pa, hayup ka!” imbales ti handler. Indissonan ti manokna ta addaytan ti manok ni Ella.
Pinitik ti manok ni Ella ti burik. Rimmasuk ti burik. Nagkallasawan ti danog ti darisayen ngem nakabuelta a dagus daytoy. Idi agdisso ti burik, dimmarup ti darisayen, ngem kellaat a nagsardeng. Timmayab manen ti burik. Bumabbaba pay laeng, sinabat ti darisayen sa tinukmaanna. Ket nagriaw dagiti agbuybuya idi nagtulidtulid dagiti manok nga agkinkinnuripaspas.
Iti kubongna, winagwag ni Ella ti lebleb ti fiberglass. “Sige, patay kung patay, beybe! Sige, beybe!” inyikkisna
“Sige, kiskisin mo! Kiskisin mo pa!” inriaw met ti kalabanna.
Ngem iti nagtugawanna, umis-isem laeng ni Gino nga agbuybuya, kasungani dagiti agabalayan nga intakderda payen a diktaran dagiti manok.
“Sige, kiskisin mo pa!”
“Hammon nga ibbatan! Sige, kuripaspasam, bebi!”
Iti agdan, sumkilen dagiti butoy ni Elmer nga agtiltil-ay iti tukad a mangtantannawag kadagiti aggubgubal a manok.
Pagam-ammuan, nakaruk-at ti manok ni Ella. Bimmangon met ti manok ni Gino. Tinukmaanna ti teltel ti manok ni Ella ket panggepna a dakepan. Nagkakatawa dagiti agbuybuya idinto nga umis-isem ni Ella a nangapput iti rupana.
“Mana sa amo! Wa-ha-ha-ha!”
“Wala na bang kapatid niyan?”
Naginnapir met dagiti agabalayan nga um-umlek, ngem kumitkita ti napampandek ken ni Ella.
Inkuduag ti manok ni Ella ti kalabanna ket naiparusisi ti naud-udi. Ania pay, inirik ti darisayen ti burik, pinungotna ti teltel sa nagilad ket pimlatok ti nadam-eg a daga nga inkup-ayna iti panagkiskisna. Napigpigsa manen ti riaw dagiti tao.
Nagkuripaspas ti burik apaman a rinuk-atan ti darisayen. Dimmarup ti sentensiador ngem nagsanud met laeng ta limmagto ti agbugbugsot a burik. Ti darisayen ti tiniliwna sa inyawatna ken ni Ella. Isu met a makaasideg ni Elmer ket innalana ti manok iti balasang.
“Ella, Ella!” inyayug ti maysa nga agbuybuya iti “Otso-otso”.
Timmulad ti dadduma a dinanggayanda iti palakpak.
Namagusto met ni Ella ket kinompasanna ti “Otso-otso” iti apagbiit sa inwagisna ti dua nga imana ket sinurotnan ni Elmer. Kas iti immuna, simmabat ni Dex ket agdirdir-i a nangala iti manokda ken ni Elmer. Timmaray met a simmabat ti ‘doktor’ ket innalana ti manok ken ni Dex.
“Maliit lang ang sugat sa pitso!” kinuna ni Elmer.
Ngem kasla awan nangngeg ti ‘doktor.’ Nagtugaw iti bangkitona ket pinagdatana ti manok iti saklotna. Inyarpawna ti pagpumpunasna a daan a tualia a natina iti dara iti ulo ti manok sa kinaraykayna ti dutdot ti manok.
“Grabe pala ang sugat, eh!” kinuna ti ‘doktor’ ket kunam la no aggabut iti pan-aw ti panangparutna kadagiti dutdot iti aglawlaw ti sugat iti kalasagan a parte ti pitso.
Tinannawagan ni Johnny ti manok. Nagrupanget. Kudil laeng ti naukrit. “Pahiran na lang ng iodine o di kaya Betadine. Isang pulgada lang ang haba kaya huwag nang tahiin,” kinunana.
Ngem iniwa ketdi ti ‘doktor’ ti kudil ket immatiddog iti agtallo pulgada ti ukritna. Inikkanna iti kapas ti murdong ti maysa a ramitna sa inkawalna iti sirok ti kudil. Naggulagol ti manok ket inirutan ti ‘doktor’ ti panangipit dagiti luppona iti daytoy. Nakasuron manen ni Johnny.
“Makulit ka kasi, eh! Napakaliit na sugat pinalaki mo pa!”
“Para malinis nang mabuti bago tahiin. At puwede ba, ‘wag kang makialam? Trabaho ko ito, aba!” imbang-es ti ‘doktor’.
“Bay-amon, Johnny. Uray ta simple laeng a sugat. Pabus-oyamon uray ta saan met a delikado,” inyanawa ni Elmer.
Nagngariet ni Johnny. Kasla bumtaken ti pispisna iti pungtotna. “Patayek kamman ti animal!” imbang-esna.
Nadlaw ni Jong ti nakaro a pungtot ni Johnny ket sinallabaynan daytoy nga inyadayo ken inturong iti cockhouse-da.
“Queen Ella, two wins!” inwaragawag ti kasador.
Nagkikinnita da Ella, Elmer, ken Dex.
“Yes! Yes!” Dinanog ni Dex ti angin.
Nagpalakpak met da Ella ken Elmer sa naginnapirda.
“Pang-championship na tayo!” Intuloy ni Ella ti nagtipat.
Naiwakas met laeng ti ‘dokor’ ti trabahona. Inyawatna ti manok ken ni Elmer. “’Wag pakainin at painumin ng tatlong araw,” kinunana.
“Maliit ang sugat. Di na kailangang magdieta,” insungbat ni Elmer.
“Boss, experience ko. Mas madaling gumaling ang sugat kung huwag munang pakainin at painumin ang may sugat na manok.”
“Experience ko rin na bale wala ang maliit na sugat. Ma-dehydrate lang ito!” inkatawa ni Elmer.
Saanen a simmungbat ti ‘doktor.’
Bimtak manen ti riaw ken dalagudog.
“Sino kayang nanalo?” kinuna ni Ella idi imbaas ti ariangga.
Ngem sakbay a makasungbat ni Elmer, nagkaradakad ti sound system.
“King I, win number two!”
“Maysa nga entry ni Gino!” kinuna ni Elmer. “Pang-championship na rin siya!”
“Ilan na?”
“Tatlo na tayo!”
“’Sino ti maysa?”
“Ni Bitangcol. Ngem saan a makasiguro iti maikatlo a laban ti Firebird a maikadua nga entry-na. Ti Arayat Star ti Pampanga ti kalabanna. Maymaysa pay ti pinangabak ti Arayat, ngem nakasippit laeng ti nakalabanna.”
“Mrryenda muna. Tawagin natin sila,” kinuna ni Ella.
Ngem naliday da Dex a nadatnganda iti cockhouse.
“'Ba, pa-championship na tayo, malungkot pa kayo?” kinuna ni Ella.
“Natayen ti immuna a nangabak,” impakaammo ni Johnny.
(Maituloyto)
Napalabas: 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28
Magatang ti Bannawag kadagiti sukiyo nga aglaklako iti pagiwarnak ken magasin.
Para iti subskripsion, ag-email iti [email protected]. Para iti dadduma pay a detalye, kontaken ti Circulation Department iti 8527-8121 Loc. 369, wenno iti CP No. 09567620852.
Mabalin pay a magatang ti Bannawag iti
Shopee: http://bit.ly/Bannawag-Shopee
Lazada: http://bit.ly/Bannawag-Lazada
Para iti digital a kopia:
PressReader: http://bit.ly/3n83kNQ
Magzter: http://bit.ly/407pazG
Para kadagiti kompleto a sarita, nobela, daniw, salaysay ken dadduma pay, bisitaen ti opisial a website ti Bannawag iti https://bannawag.ph
Laglagipenyo koma met, kakailian, nga ag-join/i-follow (ka)dagiti official a social media account/page/group ti Bannawag,
iti Instagram: https://www.instagram.com/bannawagmagazine
iti Twitter: https://twitter.com/BannawagMagasin
Facebook Page: https://www.facebook.com/BannawagMagasin
Facebook Public Group: https://www.facebook.com/groups/bannawag.magazine
Dios ti agngina.
Isip pabaknangen, Bannawag ti basaen!
