DIYO NADLAW ti double deck? Manipud idiay Coromina 1 a nangisangpetan daydi Terry, nga insangratna nga agpaay kadakami a dua, naminduan a nayakar manipud idi nagsisinakami.
ALLON TI BIAG: Walo A Dekada A Panagdaliasat (27)
“Ibatik kenka,” kinunana idi agsisinakami. “Ipategmo koma.”
Uray dina imbaga, kayatko man wenno saan, masapul a tungpalek. Awan ti igatangko iti sabali.
Nadamagko iti daydi Carlos Manalo a kaduak iti Filipliniana Section iti bigat sa mapan iti Engineering Library iti malem, nga adu ti agpapaupa iti kuarto iti White House, ket maysa ti agassawa a kaarrubada. Napanunotko a makasalimetmetkami iti plete no agupakami iti asideg.
Iti daytoy a yaakarmi iti White House, iti akinlaud a pingir ti UP Campus, insurotmi manen ti kagasatan a double deck. Awan idin daydi Terry, ta napandan ken ni Tessie idiay San Francisco, California a nangbangonanda iti pamiliada, ngem ti impatawidna kaniak, adda pay la a maipatpateg. No ngata nabengbengbeng ti bolsak kadagidi a panawen ken adda nalawlawa a pagpusiposanmi nga agassawa, nalabit a naipaknin ket diak koman nagrigrigatan a binagkabagkat. Ti dagsenna, kunayo man ketdi!
Napanaganan a White House daydiay a paset ti UP Campus ta napinturaan iti puraw amin dagiti pandaka a bunggalo a tallo a linian sa idi nga immatiddog a nagunnat iti laud. Dagidi agassawa a Badong ken Doti a taga-Pampanga ti akimbalay daydi naalami a pagdagusan. Uppat ti annakda, nga Elizabeth, Filipinas wenno Fay, Pitong, ken adda pay maysa ngem diak malagipen ti naganna. Malagipko daytoy a pamilia gapu iti sumagmamano a gapu.
Agtartrabaho daydi Mang Badong iti UP—maikkan iti balay dagiti empleado ti UP. Daydi Mang Doti ti inaldaw nga agpasugal iti likud ti balayda.
Malagipko met daydi Elizabeth ta bulding daydi naasawana idinto a napintas ti panalbanna.
Diak malipatan ti kinuna daydi Fay, a bimmalbalasangan a salawasaw.
Kutimbaw kano!
Laklakay ti nakaasawa kenkuana ngem ni Elizabeth.
Saan ketdi nga istrikto dagiti agassawa a Badong ken Doti. Manokami la a simmangpet ngem in-inut nga immadukami idi immay ni Abring, a ti tulag, umayda makipagdagus ngem agtitinnulongkami iti upa ken gastos. Nalaka pay la ti upa idi, beinte singko pisos laeng ti makabulan. Naimbag laeng ta nagbalonda iti bagas, nga inggapuda idiay Pudtol. Ngem idi agangay, di met regular ti sangpet ti abastoda.
Wen gayam, kayong ni Francia ni Abring.
Idi kuan, simmangpet dagidi agkabsat a Liza ken Belen a taga-Pagudpud a kaanakan ni Samar, a diak ammo no apay. Kaduami pay la daydi Anti Rosa uray no nakapanawen ni Marilou.
No addakami amin iti dagusmi, ultimo nga ariwawami. Naimbag ta no kasdiay, adda met dagidi Mang Badong ken Doti iti sugalan ket baybay-andakami latta. Malagipko, danagenda ket ngata amangan no agpulongak; ta maiparit ti agpasugal.
Bassit daydi kuarto nga inupaanmi ket masmasdaawak ita no kasano a nalaonnakami. Nadlaw dagidi agassawa ti pannakapekpekmi a kasla sardinas ket inyopresirda ti maysa a kuarto a pagiddaanmi nga agassawa.
Iti panagbaybayagko iti library, insingasing ni Manang Namnama nga ituloyko ti agbasa. Masapul kano, no kayatko ti agbayag iti trabahok. Imbagana pay a mangalaak iti kurso a Library Science. Diak imbaga kenkuana a diak kayat ta panagriknak idi, agpaay laeng kadagiti babbai daydiay a kurso, nupay adda idin lalaki a makanawan daydi Miss Dayrit. Nangalaak la iti 6 units.
Kayatko met nga ituloy ti naputed a panagadalko isu a nagsubliak idiay MLQU. Naimbag ta saanda pay a naiget idi ket inawatdak a sinsaludsod no naggapgapuak.
Sumrekak idi iti library iti alas otso ti bigat. Agawidak iti aldaw a mapan mangaldaw, saakto manen agsubli. Pagpagnaek idi ti nagbaetan ti Library ken ti White House. Adda met ketdi “ikot” a dyip ngem masayanganak iti dies sentimo a pagpletek. Nayonak laengen a pagpletek no rummuarak a mapan agbasa idiay MLQU iti alas singko. Apagisu a makamakamko ti umuna a klasek no iparpartakko ti magna manipud iti Quezon Boulevard, nga unorek ti R. Hidalgo a yan ti MLQU. Kadagidi a panawen, adu dagiti agsibbarut iti no ania la ditan a magustuanda, kangrunaanna dagiti alahas ti babai man wenno lalaki.
Iti naminsan a panagaawid iti rabii, iti panagur-urayko iti luganko iti abay ti Globe Theater, nasiputak ti maysa nga agtutubo a sumursurot iti daydi Jerrica Caballes a katrabahuak, a di nadnadlaw ti naud-udi, ket idi gay-aten daytoy ti sumalpa iti lugan, inggay-at ti lalaki a lukatan ti bag ti sarsarunuenna. Ngem idi nakitana a kitkitaek, dina intuloy ti panggepna. Nagkaluganankami iti daydi Jerry ket imbagak ti nasaksiak.
Wen gayam, nadlaw ni Manang Namnama ti kinadekket daydi Jerry kaniak ket binallaagannak.
“Agannadka ken ni Jerry,” kinunana. Nasdaawak, diak man nadlaw ti nadlawna? Ngem wen, kinunak lattan, a!
Isu nga iti naminsan a panangawis kaniak ni Jerry nga agmerienda iti asideg ti MLQU ta nairana nga adda pasken iti pagadalan, pinagustuak. Idiay, adu ti imbagbagana a parikutna iti pamiliana. Binagbagaak. Nagyamyaman. Sakbay daydi ti pannakiasawana agingga a naaddaan iti singin nga annak.
Saan la a dayta.
Isingsingitko pay ti agsurat iti nobela iti rabii apaman a makapangrabiikami nga agassawa. Ad-adda a naituon ti panunotko iti panagsuratko ngem iti panagadalko. Kinapudnona, ti adda ti panunotko idi, mairuarko la ketdi dagiti asignaturak, nasayaaten. Diak inin-intonaran no nangato wenno pasig nga agsisikkawil dagiti gradok; nalabes ti panangipategko iti panagsursuratko.
Pagpiaanna, saan a nasken a pagbulladam iti agpatnag dagiti asignatura iti Bachelor of Arts a kurso, aglalo no makapatangka kadagiti propesor a padam a sadut ken saan nga istrikto ket ikkannakanto lattan iti nagsikkawil. Ti la nagrigatak idi ket ti Trigonometry. Ken daydi kunak a sinalbag nga Economics. Ti awengna, nalaka la ngata koma ngem awan ti naaw-awatak iti kasla ngiaw ti pusa a timek ti propesorami. Nagustuak ketdi ti Philosophy ken ti Psychology. Dagiti English, mabalbalinen, ta paset ida ti literatura. No dadduma idi mapampanunotko no apay nga adda dagiti asignatura nga awan met ti pakainaiganda iti kurso nga alaem. No engineering ti alaem, rumbeng laeng nga uray no sangabarko a matematiks ken kaarngina ti igabsuonmo iti utek dagiti wirdo ti utekda! Ngem no ti kas kaniak a dagiti la agiinnisem a balikas ti agsalsala iti mugingna apay a pasanguannak iti pisika wenno kaarngina? Masapulko ngata no agsolbarak iti no ania ti aramiden ti bida wenno kontrabida iti suratek a pangbalbalatongko kadagiti agbasbasa? Ammo la ketdi ti manangadtangad ken agpuyat, mabalinen. No agsuratka met iti aglinlinnailo, no dimo ammo ti aramiden ti bida iti sabsabongenna, di sika a mismo ti mangpadas! Problema kadi dayta?
Para kaniak laeng dayta. Para iti kas kaniak a mangngabel iti balikas. No sabali ti pagesmam, kamatem ta salikepkepam! Ammoyo ti kayatko a sawen?
Ala, tapno diyo kuna, no dadduma, umammingawak met iti library ti MLQU ngem diak agbayag ta kanayon met nga out dagiti libro a masapulko. Nakaad-adu man ketdi dagiti estudiante a sabalin sa ketdi ti pagawatanda daydi a disso, ta loverary ti adda iti utekda. Ken maysa, agum-umaak iti ginabsuon a libro idiay UP Library.
Isu laeng ti magaw-at ti utekko. Isu ket ngata a di bimmaknang ‘toy numo.
Agsubliak kadagiti kaduami idiay White House.
Saan met la a nagpaut dagidi agkabsat a Lisa ken Belen ta iti maysa nga aldaw, pagammuan lattan ta nagparang daydi Manang Siding.
“Ania’t kukueenyo ditoy?” inyungetna. “Agawidkayo, dakayo pay a wara ditoy!”
No diak mariro, umay ngata koma agsapul iti trabaho dagidi agkabsat, wenno naikkatdan sa ketdi idi iti sigud a trabahoda.
Idi makaur-urnong ni Herman, nagenrol met iti MLQU a nangalaanna iti BSE, Major in Library Science. Sa idi nalpas, inderetsona iti master.
ITI PANAGBAYBAYAGMI iti White House, ken iti panangyan-anusmi ken ni Herman nga agtrabaho ken agadal, dandani awan ti panawenmi nga agsurat kadagiti dadakkelmi idiay Labut. No maikkankami iti gundaway, pambaranmi la a mangkomusta kadagiti nabati a kakabsatmi nga agbasbasa idin idiay Cabugao Institute. Naimbag ta saan a napukawan daydi tatang iti regta a nangabasto kadakuada, a nakairamanan pay ti maysa a kasinsinmi a di simmurot kadagidi Anti Immiang ken kadagiti kakabsatna, idiay Abbarit, ta nagbasa idiay Cabugao Institute. Madamdamagmi ketdi nga awan ti nagbaliwan ti marikrikna daydi nanang; masansan latta ti panagulaw-ulaw ken panagsaksakit ti ulona. Mailiwliwagna laeng babaen ti panagdengdengngegna iti daydi imbatik a transistor, ken iti panangibasbasa daydi tatang iti Bannawag.
Naipatang nga adda programa ti gobierno nga obligado dagiti empleado a mapan mangmiting iti sadino man a lugar iti probinsia a pakaisaknapan ti panggep. Naggapu ti bilin iti Presidential Assistant on Community Development, nga idi pay la panawen daydi Presidente Ramon Magsaysay a naipaulog babaen ti linteg a singasing daydi Jose Abueva ti UP. Natudinganak a rummuar iti daydi a panawen ket pinilik ti Labut a nagserbian.
Inkuyogko ni Samar. Kinasaritak daydi Tata Masong a kapitan idi ti bario. Nangmitingkami iti Daclapan-Panay-ogan Elementary School. Diak ammon no ania ti tinantanawtawko ta saanak pay idi nairuam a sumangsango iti tallaong. Adu met ti timmalantan iti daydi a miting a diak ammo no gapu ketdi iti kinamannuratko. Ngem uray anian, basta natungpalko ti nakaibaonak.
Ngem saan a dayta ti adda iti panunotko ita.
Saanen a nagbayag daydi Anti Rosa idiay White House. No apay, diak malagipen. Ngem adda ketdi simmangpet a nangay-aywan ken ni Lingling.
Daydi Insan Erwin. Diak ninamnama nga agkitakami pay. Ngem nakaragragsak a simmangpet. Dakkel ketdi a katulongan ni Samar. No dadduma, isu payen ti patudonanna nga agluto. Isu pay ti agisagana iti kape—ay, nalaingak idi nga agkape, kunayon sa! No dadduma, ipasiarna ni Lingling iti playground ti White House.
Malagipko unay ti naminsan a pannanganmi. Adda idi sangabotelia nga artem a sili.
“Ay kabaelak dayta!” impangasna.
Nangibukbok iti sangarakem iti platona.
Namimpinsan nga insubona.
Nasiputak ti panagmulagatna.
Sa nagpug-aw.
Madamdama pay, nagaruyoten ti dulnona!
Adda idi ginatangko a sinankaha a lata ti sigariliok. Wen, nalipatak, agsigsigarilioak idi. Naadalko ngarud iti daydi Insan Itok idiay Shaw Boulevard, malagipyo?
Ngem nalalaing nga agsigarilio daydi Insan Erwin.
Iti naminsan a panangipasiarna ken ni Lingling idiay playground, innalana a diak am-ammo ti pagik-ikkak iti sigarilio.
Idi agsubli, napitpiten ti im-imloyak a kahita.
Nagungetak.
Saan a simmungsungbat ngem nariknak ti pannakapasakitna. Isu ngata ketdi ti dinan panagbayag iti sidongmi. Pagammuan lattan ta nagpakada.
Nasakit ti nakemko iti ipapanawna. Naikawaak. Ket daydi ti naudi a panagkitami.
Adda met ketdi sabali a simmangpet, wenno nagsubli ngata idi, ta kaduami idi idiay Old Balara, nga ubing a katulongan ni Samar. Ni Baby—kasta ti awagmi ken ni Marilou nga anak daydi Anti Immiang, malagipyo? Maria Luminar ti buniagna kano; diak malagip no nasaokon.
Sumurok-kumurang la ngata a sangapulo ti tawen ni Baby idi. Naragsak nga ubing, ket awan ti iiliwanna kadagiti napanawanna idiay Abbarit. Kadagidi a panawen, marigatan ngata daydi Anti Immiang ta awan ti katulonganna kadagiti annakna a nabati iti sidongna. Isu a pinalubosanna ni Baby a nagsubli kadakami.
Malagipyo ni Esmenio Galera? Maysa met a mannurat ti Bannawag nga impasatrek ni Manang Namnama iti library.
Nakaala iti nagdagusanna iti asidegmi met laeng iti White House. Bed space laeng ta maymaysa met.
No kasdiay a bakasion, pamrayanna ti umay agpasiar iti dagusmi sakbay ti pangaldaw. Ket siempre, ayabanmi metten, a, a makipangaldaw.
Nasaok kadin a taga-La Paz, Abra? Kas kaniak, immay met nagdakiwas iti Metro Manila, nga agsapul iti pagluposanna. Naim-imbag kenkuana ta nakapagturpos idin iti edukasion. Ket yur-uraynan ti resulta ti eksamen para kadagiti mannursuro.
No umay idi iti dagusmi, adda nabangles a masay-up. No labaanna dagiti lupotna, saan ngata ketdi a nasayaat ti pannakamagada.
No dadduma, agpulpulong nga umay. Inungtan kano daydi Miss Dayrit ta imbagana a matmaturog iti lamisaan a nakaitudinganna nga agbantay kadagiti sumrek-rummuar nga estudiante iti Circulation Department. Nagsasawanna ti liklikudan ti baak a University Librarian.
Ti ketdi ammok, adu a libro ti binasbasana, ket uray no adda iti puestona, agbasbasa, ket siguro nadungsaanna ti basbasaenna idi masalamaan daydi Miss Dayrit.
Ken adda idi dakkel a pagpuypuyatanna.
Adda rinugianna a suraten a nobela.
Dandanina kanon magudua.
Ti imasna, adda simmangpet a narungsot a bagyo. Kapigsaan a bagyo daydi bayat ti kaaddami iti UP; diak sigurado no daydi Yolanda.
Nagkarkaraskami idiay Gonzales Hall ta sinerrek ti danum.
Malagipko pay la ita. Adda daydi kaanakan daydi Manong Badong nga agtartrabaho iti Binding Section ti library. Kadagidi naayat nga agbuybuya iti PBA wenno Philippine Basketball Association, kalatakan dagidi Toyota ken Crispa. Maysa daydi Philip Cesar kadagidi pambato ti Crispa. Kalanglanga ti kaanakan daydi Manong Badong daydi Philip Cesar.
Iti panagawidmi iti aldaw a mapan mangaldaw, a kapigsa ti angin ken tudo, agtartaraykami iti daydi rupat’ Cesar. Adda atiddog a linong a kumamang iti kalsada nga adda nauneg a kanal iti bakrangna ti kanigid. Sinarunok, ngem iti yaaskawna, apagisu a pimmugso ti napigsa nga angin. Kasla bislak a naipuruak iti kanal.
Ket ni Esmenio?
Naitayab ti bubong ti dagusna.
Awan ti naisalakanna uray no maysa la a panid ti duapulon a paset a nobelana!
Nabayag nga impampanesanna ti pukawna.
Saan met a nagbayag sa simmangpet ti maysa a kabsatna manipud iti trabahona, a diak malagipen no sadino. Ngem maysan sa a kabambantayan ta bayat ti panangis-istoriana iti padasna, adda kano kaduana a kinaringgorna agingga a nagbinnagsolda.
“Kasla man ketdi nambaan ti kalukneng ti bagina,” kinunana. Diak man ammo no agpayso wenno saan.
Idi pabuniaganmi ni Lingling, maysa ni Esmenio kadagidi nanganak iti buniag. Kaduana daydi Manong Jun Hidalgo, ni Kompadre Diony Bulong a kain-innaremnan sa idin ni Eden Cachola a nagbalin met la a katakunaynayna. Kaduada pay daydi Kompadre Tino Inay. Ni pay Herminiano Calica. Daydi pay Rogelio Aquino. A, wen, adda idi daydi katugangak nga Elena, kas paneknekan ti retrato; saklotna ni Lingling.
Nasayaat daydi Mang Badong ta inregaluanna ni Lingling iti bassit a lamisaan. Karpintero ngamin ti trabahona idiay UP.
Saanen a nagbayag sa rimmuar ti resulta ti innala ni Kompadre Miniong nga eksamen. Dua gayam ti Miniong, Esmenio Galera ken Herminiano Calica...
Nagsubli idiay La Paz ni Miniong Galera.
Nangisuro iti maikanem, a babbalasitangen dagiti eskulapisna. Nasaritana a maysa kano kadagidi sinuruanna ti nabun-as ket isu ti nagbalin a kasimpungalanna.
WEN, ADU TI ipapanyo a babassit a paspasamak bayat ti panagindegmi iti White House. Babassitda man, ngem dadakkel ti kaipapananda iti panagdaliasat daytoy numo. Laglagip a diak maliklikan ta palubosak met latta a sumeksek ta isuda ti mangitunda kaniak nga agsubli iti no mano a dekadan a napalabas ket diak kayat nga aglaeg ti lagipko. Uray no ipapanyo a di malikklikan, padpadasek pay laeng a liklikan ti agkabaw! Ha-ha!
Ti maysa a kinapudno, isu ti kinadam-eg ti pagpalakayan a kunada! Kasta ti kaputotanmi. Daydi tatang, siamkami nga impalakayna iti daydi nanang! Daydi Angkel Romeo a buridekda, sangapulo ket tallo! Daydi Lelong Undo, pito ti naputotna.
Kunak man ketdi ita, a saan a dakes ti agtungpal iti bilin ti Apo: Inkayo ta umadukayo!
Ngem kasla la nakangngegak iti bimtak a bomba idi binannikesannak a sinabat daydi Miss Marina Dayrit, apagsagpatko pay la iti maudi a tukad ti agdan nga agturong iti Filipiniana Section.
“Wala na kayong ginawa kundi manganak nang manganak!” kinunana a kunam la no kumilaw dagiti matana. Nasaritak kadin daytoy idi? Naimnas ti agsublisubli a laglagip!
Diak nakasungbat. No koma mabalin nga i-rewind daydi a pasamak, kinunak koma:
“Di n’yo lang alam kung gaano kasarap... ang maraming anak. Di kayo kasi nag-asawa...”
Ngem ammok, adda met kalinteganna. Narigat ti agpatan-ay iti bunga a kunada. Ngem di met magatgatadan dagiti nasarangsang a katkatawa bayat ti Family Home Evening.
Ngem adda latta dagiti negatibo a paspasamak.
SAKBAY A NAIPASNGAY daydi Arvin Salaknib, kumarkaro idin ti tignay dagiti makakanigid nga estudiante. Masansanen ti panagraliralida babaen ti panangidaulo daydi Jose Maria Sison, a tubo ti Cabugao, Ilocos Sur. Maysa idi kadagidi nalatak a propesor idiay UP Diliman.
Lumawlawa ti pagdakiwasan dagiti makakanigid nga estudiante. Kanayonda nga agrali ket ad-adda pay nga iti kalkalsada ti pageskuelaanda ngem iti mismo a pagadalan. Nakabatbatad ti panangitagtag-ayda iti kanigid a gemgemda a bulon ti panangyik-ikkisda: “IBAGSAK ANG PASISMO! IBAGSAK ANG....” ken no ania pay dita nga ibagsak ti inaldaw nga ipukpukkawda. Nagari idin ti dida panamatpati iti gobierno. Ti patpatienda ket ti pannursuro ti komunismo.
Pati ngarud daydi Lerry Nofuente, kas nasaokon, ket pinadasnak a pasuroten iti kanigid a yik-ikkisda. Uray no maysa idin nga instruktor idiay UP, arigna nasabidonganen ti utekna.
Daydi laengen Joma ti patpatienda.
Idi kuan, saan laengen nga iti UP ti pakaang-angayan ti rali. University of the East, Polytechnic University of the Philippines. Ken adu pay. Uray dagiti propeosr wenno instruktor, kas iti daydi Lerry Nofuente, sabalin ti tema ti asignatura nga isursuroda.
Dimteng pay ti panawen a nagkampuan dagidi estudiante ti DZUP. Sabalin a ‘pagsayaatan’ dagiti estudiante, ken ti pagilian, ti iwarwaragawagda.
Nasaok sa ketdin nga uray daydi Kompadre Tino Inay ket maysa metten kadagidi nakipagpukkaw iti mapapati a palso a panangituray ti gobierno kadagiti makipagili. Kadagiti sinursuratna nga artikulo iti Ilocos Times, kanayon a ti ‘kinadugyot ti gobierno’ ti agbusbusi kadagiti artikulona. Limmatak gapu iti kasdi a tugot ti plumana.
Masansan idin a masuspende dagiti klase gapu kadagiti maitagtag-ay a bumegbeggang a gemgem, ken kadagiti agbusi a pilbaks kadagiti kalkalsada. Kunayo pay, agkaraiwara dagiti dapo ti pilbaks.
A, wen, mariakosina! Sadiay ti nakaparparan ti ulo daydi Kompdre Tino. Naimbag ta nalasatanna pay ti batuta ti maysa nga agrebbeng.
Naipatpatang la unay ti panangin-inaw ni Samar iti daydi Arvin Salaknib. Iti umuna a dua wenno tallo a bulan, naikaglis iti paglablabaanna iti likud ti balay ket nabayag bassit nga inag-agalna ti likudna.
Pebrero 11, 1972 idi naitao daydi Arvin Salaknib idiay Ortañez Hospital. Nakalanlannay dagiti matana ken nakapsut ti sangitna. Kangrunaanna, awan ti kayo ti selletongna.
Masansan nga agsangitsangit. No dadduma, masikoranak nangruna no adda ilepleppasko a suraten.
Iti la ngarud maysa nga aldaw a panangitultulod ni Baby iti indayonna, napugsat ti singdanna iti uluananna ket naitupak ti ulona.
Nagdara ti agongna.
Impagarupko no gagangay laeng daydi a daringungo.
Ngem nagbunga iti masansan nga isasarungkarna iti UP Infirmary, nga inaw-awaganda iti infirmatay. Nakalatlatak, ta dida pay naisimsimpa, addaytan ti kablaaw: “Hi, Arvin!” ikablaaw a dagus ti doktor.
Ngem kasla dina ammo ti umisem. Nakaluklukay ti tengngedna ket kanayon nga isadagna ti ulona iti abaga ni Samar; a kanayon a kasla marmarbibi.
Adda pay sabali a parikut a simmangpet iti biagmi.
Nakaawatkami iti telegrama a naggapu idiay Labut.
Intarayda dagidi tatang ken nanang iti ospital idiay Tamag, idiay Vigan.
Ken uray daydi Tessie.
Diak malagipen ti awag iti daydi nagraira a sakit.
Awan ti sabali a makatulong kadagidi dadakkelmi.
Kapilitan a nagpakadaak iti trabaho, ken iti eskuela ket nagdardarasak a nangiremedio iti pinagpletek a nagpaprobinsia.
Nagderetsoak idiay Tamag.
Nadagsen ti barukongko a nakaimatang iti kasasaad dagiti dadakkelko iti ospital. Napekpek, ket pasiente agingga iti pasilio. Kurang la agdidippiit dagiti kama. Sumaray-ob ti aglalaok nga angot, kurang la agsasallupang dagiti sangaili ken siruhano. Saan pay a maymaysa ti kuarto a yan dagidi tatang ken nanang, nga adu ti kaduada a pasiente iti yanda.
Daydi la ngaruden Tessie. Diak la koma kayat ti mapan iti yanna, ngem nasakit met ti nakemko a di mangkita kenkuana.
Sabali a pasdek ti naipatuldo a yanna. Adda iti lauden ti kangrunaan a pasdek ti ospital.
Saan nga agpaay kadagiti pasiente!
Pasdek a pagipamanda kadagiti kauy-uyos ti biagna.
Sumagmamanoda a pasiente idiay. Adda oras a panangsarungkar dagiti dodoktor wenno nars, ket nasken a napigsa ti naturalesa ti pasiente.
“Yakardak koma, manong,” inyasugna. “Kaskami met la natayen ditoy. Dayta adda dita bangir, kaip-ipanda. Inlabasda ditoy yanko... inabbonganda iti puraw.
Nagkullayawak.
Adda agpukpukkaw iti saan unay nga adayo a pasilio.
Idi nagdamagak iti maysa nga empleado, imbagana nga agurayda la bassit ta sobra ti kaadu ti pasiente.
Nakadagdagsen ti riknak a nangpanaw kadagidi tatang ken nanang, ken daydi Tessie.
Ngem ania ti maaramidak?
Masapul met nga innak daw-asen a kitaen da Violy, Sadiri, ken Osi idiay Labut. Ken ni Myrna.
Awan ti kaduada ket diak ammo no kasano pay ti panagbibiagda.
Impanamnama met ketdi dagidi kakabagianmi, a, a taltaliawenda ida.
Uray kasano ti ayatko nga agbayag koma bassit, a yurayko ti pannakairuar dagidi dadakkelko iti ospital, adda met dakkel a parikut a nabatik idiay White House.
Saanak pay unay a nabayag a nakasubli idi simmangpet manen daydi Anti Rosa a kaduana ni Miguela a kagagraduarna iti hayskul.
Umay kano agbasa.
Ay, Apo, aya!
Awanen ti pagturoganmi... naimbag ta pinaturogdakami nga agassawa dagidi Kuya Badong ken Ate Doti iti bakante a kuartoda.
Saankamin a nakapagpaut ta nagkari daydi Anti Rosa, ken da Abring, nga umakarkami ket agtitinnulongkami iti pagupa.
Napintas a denggen!
Tinnulong!Kasta ti kannawidan ti Ilokano... ti Filipino.
KIMMARO TI PANNAKAITAG-AY dagiti kanigid a gemgem. Agingga a kumaribuson dagiti partido ti politika. Pinnabasol. Uray dagiti soldado, ken no uray payen ania dita a kameng ti gobierno. Iti ababa a pannao, saandan a dengdenggen daydi FEM. Isu pay ketdi ti pabasolen dagiti makakanigid. A dina kabaelan a riendaan ti gobierno.
Isu a napilitan nga intinnagna ti Procalamation Number 1081, nga isu ti Martial Law, idi Septiembre 21, 1972.
Isu payen ti pannakabomba ti Plaza Miranda, a dandani nakatayan ni Jovito Salonga. Adda dagiti agkunkuna a nakem daydi FEM. Adda met dagiti pammaneknek a daydi kano Ninoy Aquino a kaduana ni Satur Ocampo, ken no asino payen dita, ti akinnakem.
Adu nga agsisimparat a sarsarita. No dadduma, ad-adda a makatikaw ngem iti pannakalawlawag dagiti pudno a pasamak. Ammoyon, a, dagiti mamati iti daydi FEM, isu ti patienda. Dagiti akimmanok iti daydi Ninoy Aquino, isu met ti bannuarda.
Asino ti pudno?
Ti ammok, ad-adda a limmatak ti Filipinas kadagiti agsisimparat a tinalitalida a pakasaritaan... kano!
Bay-anyon no ania ti pudno.
Kitaenyo ketdi no ania ti napasamak kadakami idiay Firmeza ken Lepanto; no nagmata met la dayta kannawidan a tinnulong.
(Maituloyto)
Napalabas a paset: 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25
