SIAM a pulo a tawennan ti Bannawag. Ket daytoy a bilangna iti Nobiembre 1-15, 2024 ti panglagiptayo iti pannakabael daytoy magasintayo nga Ilokano a nanglasat iti dayta a kapaut ti panawen.
Nagpintas koma met a lagipen ti namunganayan ti magasin, kas makita kadagiti panidna mangrugi iti umuna a bilang daytoy a napetsaan iti Nobiembre 3, 1934.
Australiano, 2 pay, natiliw gapu iti bogus a doliar
Ngem daksanggasat ta iti biblioteka ti Manila Bulletin Publishing Corp., ti laeng kadaanan a kopia nga adda ket ti Septiembre 23, 1946 agingga iti Enero 27, 1947 (nga awagantayo iti Umuna a Libro), ken ti Enero 19, 1948 a bilang agingga iti Hulio 26, 1948 a bilang (nga awagantayo iti Maikadua a Libro).
Nalawag pay laeng ti marka ti Umuna a Libro: Property of the Ramon Roces Incorporated.
Sagudayen ti pakasaritaan ti Bannawag, daydi Apo Magdaleno A. Abaya ti Candon, Ilocos Sur (siudad itan) ti immuna nga Editor ti Bannawag; kaduana da Apo Mauro Peña (Ilocos Sur), Francisco Fuentecilla (Zambales), ken Benjamin A. Gray (Ilocos Sur). Agpateg idi ti Bannawag iti 10 sentimo ti kada kopia. Ken, wen, ti Ramon Roces, Inc. nga adda ti pasdekna iti Soler St., Sta. Cruz, Manila, ti mangipabpablaak iti pagiwarnak, kas awagda idi iti Bannawag.
Ngem idi bimtak ti Maika-2 a Sangalubongan a Gubat idi Disiembre 8, 1941 (7 a tawen idin a rumrummuar ti Bannawag), naisardeng ti pannakaipablaak daytoy. Sa laeng naisubli idi 1946 a nawayawayaanen ti pagilian (nawayawayaan idi Hulio 4, 1946). Isu nga addan daytoy Septiembre 23, 1946 a bilangna a rimmuar nasurok bassit a dua a bulan kalpasanna. Makita met iti editorial box ti nasao a kopia a nadanonen ti magasin ti “Tawen VIII.”
Iti daytoy met a panawen, gapu ta adda idin idiay Mindanao ni Apo Abaya a kas mannursuro, sinublat ni Apo Gray ti kinaeditor; Associate Editor met ni Apo Narciso Gapusan (Cauayan, Isabela), kas makita iti editorial box ti magasin.
Mamindua idi iti binulan a maipablaak ti Bannawag (manipud iti Sept. 13, 1946 agingga iti Oktubre 21, 1946) ngem iti bilang daytoy iti Nobiembre 4, 1946, nagbalinen a linawas. Agpateg met idin ti Bannawag iti 20 a sentimo ti kada kopia. Uppat a pisos ti kababaan a sueldo idi iti Manila iti inaldaw ken kadagiti dadakkel a siudad; kadagiti probinsia, PhP2.50. Ti met maysa a doliar idi, dua a pisos ti sukatna. Agpuskol met idi ti Bannawag iti 30 a panid sa in-inut a nagbalin a 40 a panid.
Idi 1946, kas makita kadagiti iggemtayo a kopia ti Bannawag, makita a rumrummuaren dagiti komiks a “Ciano Curang,” “Pamboy,” ken dagiti nalatak a “Kenkoy” ni Tony Velasquez ken “Hagibis” ni Francisco V. Coching, agpapada a naipatarus manipud iti Tagalog. Rumrummuar met idin ti “Dagiti Balud” a nobela ni Hermogenes F. Belen ti La Union, ken iti Maikadua a Libro (Enero 19, 1948-Hulio 26, 1948), makita met a rumrummuar idin ti “Nagbutbutngan iti Sierra Madre” a nobela ni Nemesio E. Caravana sa naisaruno met laeng ti nobelana a “Singin ti Sinukuan” (agpada a naipatarus manipud iti Tagalog).
Malaksid kada Gray ken Gapusan nga agparparang nga isuda ti mangipatpatarus kadagiti sinurat a Tagalog ken mangpumpunno iti kurang a linaon ti magasin, ken Belen a nangsurat iti Ilokano a nobela, makitkita metten kadagitoy a tawen ti nagan dagitoy Ilokano a mannurat: Juan B. Quimba, Procopio Borromeo, Pascual S. Reyes, Leandro Ablang, Ponciano S. Reyes, Angel A. Acacio, Benito S. De Castro, David D. Campañano, Juanito Q. Peig, Generoso B. Garcia, Marcelino A. Foronda Jr., Godofredo S. Reyes, Salvador E. Nilo, V.A. Abaya, Cecilio Alba Afroilan, Ildefonza A. Manzano, Horencio Ma. Hernando, Severino A. Lazo, Benjamin Panlasigui, Prudencio C. Andrion, Jose P. Acance, Faustino Somera, Ramon T. Tinaza, Matias A. Baclig, Pedro Q. Peig, Angel G. Castro, Fermina Valdez, Florencio A. Albalos…
Ita a masursurat daytoy, dimi maibinglay kadakayo no asino dagiti kakadua idi da Appo Abaya, Fuentecilla, ken Gray a nagsursurat iti Bannawag manipud idi 1934 agingga idi bimtak ti Gubat—ngem ketdi, aminda, dakkel ti akemda iti pannakadanon ti Bannawag iti maika-90 a tawenna; ngamin, arigna isuda ti nagpaay a pundasion ti magasin. Isuda ti nangipasdek iti kalkalikagumanda a linaon koma ti maysa a maipagpannakkel a pagiwarnak. Gapu kadakuada ken kadagiti simmarsaruno a mannurat a nangidanon iti adal, impormasion, inspirasion, ken liwliwa kadagiti managbasa nga Ilokano, nagtultuloy, ken agtultuloy latta, ti kaadda ti Bannawag kadagiti pagtaengan dagiti Ilokano a mangay-ayat iti bukodda a pagsasao.
Agpayso a napaut dayta 90 a tawen. Ngem nabaelan ti Bannawag a linangoy dagiti naapres a panawen, pagyamanan iti tulong ti Ramon Roces, Inc., nga inallawat kalpasanna ti Liwayway Publications. Inc. a nagbalin idi agangay a Liwayway Publishing, Inc., ken ti agdama a mangipabpablaak iti Bannawag, ti Manila Bulletin Publishing Company (Manila Bulletin), a malaksid iti naimaldit a kopia, iruruarna pay ti digital edition (babaen ti Magzter ken PressReader) daytoy. Malaksid iti dayta, nanglukat pay iti website ti magasin, ti bannawag.ph, a napabaro idi agangay a bannawag.mb.com.ph, tapno manamnama ti pannakadanon ti magasin dagiti Ilokano, sadino man a paset ti lubong ti nakaipadpadanda.
Ar-arapaapen ti Manila Bulletin a rambakanto met ti Bannawag ti sentenariona a kas iti kabsatna a magasin, ti Liwayway, a nakadanon iti maika-100 a panagtawenna itay napan a tawen (2023). Inton dumteng dayta, patienmi a makipagragsakto met dagiti readers ti Bannawag, isuda a pudpudno a rason no apay nga agingga kadagitoy nga aldaw, adda pay laeng ti Bannawag.
