KANAN dad lallakay, wad kano maysa ay babai ay minnagan si Dapayan. Adi makadalan si Dapayan. Si asang ay wakas ay yaoyna ad kayyan, simlok kansia na espirito ni Kabunian. Nakaadun kampayyadi si Kabunian si kagapgapas ay pagoy kan unas. Intodna danaddi kan Dapayan. Imbilinna no kas-ano na ammaana ya. Immudong si Dapayan adsina Baoiyan. Sinulotna dad imbaga ni Kabunian. Sin panag-aapit, nasdaaw dad tagtagowan. Makadalanon si Dapayan! Naila dad tagtagowan dad mulana ay pagoy kan unas. Nakalkalo manon na siddaawda. Si lagsak ni Dapayan, insulona kanditakay na panagmula si pagoy kan unas. Siditakay ay nanbalin ay nalaing ay mannalon. Ditakay ay Tingguian. Inggana ita, uwway ano na ammaantakay, panag-aapit man winno bakon, mangigiddandatakay ay manwangol. Maymaysatakay.
Agdengdengngeg ni Digay ken ni innangna wenno inangna a Dalimanay ngem nakaturong dagiti matana kadagiti agaayam ken lamolamo nga ubbing iti asideg. Kuna kano dagiti lallakay nga adda maysa a babai nga agnagan iti Dapayan. Saan a makapagna. Iti maysa nga aldaw nga ipapanna iti karayan, simrek kenkuana ni Kabunian. Nakaiggem kampay idi ni Kabunian iti pagay ken unas. Intedna dagitoy ken ni Dapayan ket binilinna ti balasang. Nagawid ni Dapayan iti awayda a Baoiyan. Sinurotna a nalaing dagiti bilin ni Kabunian. Idi panagaapit, nasdaaw dagiti tattao iti Baoiyan. Makapagnan ni Dapayan! Nakita dagitoy dagiti pagay ken unas a mula. Nakarkaro manen ti siddaawda. Gapu iti ragsak ni Dapayan, insurona kadagiti tattao ti panagmula, kas imbaga ni Kabunian.
Kasta a nagbalintayo a nagaget a mannalon, datayo a Tingguian. Agingga ita, ania man ti aramidentayo, panagaapit man wenno saan, aggigiddantayo. Maymaysatayo.
ABABA A SARITA: Apokalipsis
Kimmita manen ni Digay kadagiti agaayam nga ubbing, sa kadagiti tattao. Kasla immay amin nga am-ammona. Naurnongda ita ditoy paraangan ni Lakay Impin iti daytoy nga aldaw ti Ubaya a masansan nga aramidenda sakbay ti panagapit iti pagay wenno kas ita, ti panagbayo kadagiti umuna nga apit iti daytoy a tawen. Babbai ti akimbatang iti panagbayo ket agbuya ti kaaduan. Nakapiningitan ken pinapa dagitoy a babbai. Maysa a klase ti puraw a gamit wenno tela nga ibalbalabal dagiti Tinguian ti piningitan idinto a maysa a naarkosan a gamit a mabalin a pagbado wenno para baba ti pinapa. Naarkosan ti buokda iti naipitan nga ambusao wenno nadumaduma a naubon a bato. Agrimrimat dagiti pulserasda a dumanon iti labes ti siko. Agbibitin ti sillot, nagduduma a kadaanan a batbato a maikuentas, iti tengngedda. Daydayawen ni Digay dagita a kinapintas. Nabayagen a kayatna ti maaddaan iti sillot a kas ken ni inangna. Maibagay la ketdi kenkuana ti ambusao aglalo ta pagatsiketnan ti buokna. Ngem nakurapayda ken ubing pay kano tapno mapalubosan nga agusar iti sillot ken ambusao.
Nasungbatanen ni inangna ti umuna a saludsodna. Naulimek latta. Ket paypayapayan manen ti maysa kadagiti ubbing. Makiib-iba wenno makiay-ay-ayam itay ngem inayabanda. Inungtan ni inangna iti sanguanan dagiti tattao iti napigsa a timek, nga uray man no saanda koma a naimatangan, mariknada. Ket kasla makitkitada pay ket ngata ti panagsabat dagiti kidayna ken ti panagluasitna. Nalaka a makaunget ni inangna kadakuada nga agkakabsat, kasta met laeng ni Batnol nga ammang wenno amangda. Nagulimek lattan ni Digay, ngem nakamisuot. Awan bibiangna kadagiti nakakita kenkuana a maung-ungtan. Ammoda met ti kinaunget ni Dalimanay. Ditoy Baoiyan a lugarda, agaammo amin dagiti tattao.
Apay ngamin nga ipagel ni inangna a makiib-iba? Adtoy la ket ngarud a nakadalupisak ken awan ar-aramidenna. Umapal kadagiti padana nga ubbing.
Naulimek ti amin a mangbuybuya kadagiti agbaybayo malaksid ti kaunggan ni Digay. Makitana a naragsak ita ni inangna. Sipsiputanna ti masansan a panagtipon dagiti ima daytoy no kasta a maayatan; mawaknitan ti nadalus a rupa daytoy iti atiddog a buok a gagangay kadakuada a babbai ket agparang dagiti dadakkel a lapayagna. Kasla ita laeng a madlawna ti kinadadakkel dagita nga agsumbangir a lapayag. Dagitoy, ken dagiti nagtitimbukel ken dadakkel a mata ti natawidna.
Indugsol ni Digay iti daga ti iggemna a bislak a pagtudtudokna iti ania man a makitana, ken pangkurkurobna iti daga. Saan a makaidna nga awan ig-iggemanna. Inwarasna ti panagkitana kadagiti tao. Nakapaspasnekda a mangbuybuya kadagiti babbai a padapada itan a nakaiggem iti al-o. Agsisinnublatda nga agbayo a kas iti kompas ti saka ken ima iti panagtadek. Rikrikusenda ti alsong. Ken kas ken ni inangna, nalawag dagiti rupa dagiti babbai, kas masirayan iti raniag ti isem ken lung-ay dagiti takiagda. Nalag-an ti nadagsen nga al-o iti ima. Agpayso a nayanak ken dimmur-asda iti nasayaat nga ited ti panagkaykaysa.
Kamano ay umudong da ammang, innang? kinuna ni Digay ken ni Dalimanay. Damdamagenna no kaano a sumangpet ni amangna.
Napunas ti isem ni Dalimanay. Kinitana ti anakna. No namin-anon nga inulit ni Digay dayta a saludsod. Kastoyda manen. Agdamag ti anakna ket sungbatanna. Mabannog a mangsungbat iti kinaadu dagiti saludsod daytoy. Kalkalikagumanna a yadayo ti panunotna iti daytoy a kanito iti ania man a pakariribukan.
Kamano ay umudong si ammang, innang? inulit ni Digay. Iti panagkitana, awan aanusan ni inangna ken masulit a mangsungbat iti saludsodna ta agsakuntip pay nga umuna. No isuna met laeng ti nangibaga a dakes ti agsakuntip. Nagkusilap manen ni Digay. Pumigpigsa ti atapna.
Sangapulo ket uppat ni Digay. Isu ti inaunaan nga anak ni Dalimanay. Isun ti nangtaripato kadagiti kakabsatna sipud nagsikog ni Dalimanay, sipud pimmanaw ni Batnol nga amangna, sipud addan kabaelanna ken naamirisna a ti kannawidanda ti mangiturong iti biagda. Imparit ti partera nga agbagkat iti nadagsen ni Dalimanay. Kumapsut ngaminen ti bagina ngem agingga ita, saanna pay a naikkan ni Batnol iti anak a lalaki. Ania pay ti serbina nga aduda nga agkakabsat no babbaida amin?
Namatmatan ti ina ti anakna. Naamirisna a kas pagsubad, ania man a damagen ti anak, pagrebbenganna a sungbatan.
Idi kalman, binaon ni Dalimanay ni Digay a mangipan iti utik wenno baboy iti balay ni Baglan tapno maisagana iti Ubaya. Ngem imbes nga itarus ni Digay ti utik iti baglan, imbaudna nga inlemmeng iti maysa a sirok ti kayo nga adayo iti bawi wenno kalapawda. Naipanamnama ni Dalimanay iti baglan ti kakaisuna nga utikda. Idi pulos a dina mapagpudno ti balasangna iti nangilemmenganna, inkarigatanna a pinarti ti kalukmegan a manokda. Sakbay nga inyawatna ti nalauya a manok iti baglan, impangrunana nga indawat a makaanak koma iti lalaki babaen ti napigsa a diam, wenno panangsarsarita ti baglan no kasano a nangrugi ti panagaramat ti say-ang wenno gayang iti panaganup iti ulo, ken ni Kabunian wenno ni Kadaklan.
Agawid ita da amangmo, sitatamnay nga insungbat ni Dalimanay. Maikatlon a rabii sipud pimmanaw da Batnol ditoy Baoiyan ta napanda naganup. Nagkari ken ni Batnol a lalaki ti ipasngayna. Lalaki ti mariknana nga adda iti tianna. Ita a pimmanaw ti asawana, namimpinsan a nagbaliw ti riknana. Dumagdagsen ti bugina a kasla sangakaban a bagas. Marigatan a mangtiliw iti turogna ken guyguyodenna ti bagina nga agriing iti nasapa a bigat. Segun iti tagtagainepna, babai ti nasurok a lima a bulan a sikogna. Madanagan. Umanayen a rason nga agbirok ni Batnol iti sabali nga asawaenna no saanna a matungpal ti karina. Impasiguradonan iti asawana a lalaki ti anakna. Bumasbassiten ti panawenna. Masapul nga ipasnekna ti panagdiam.
Agsublisubli ti danag ni Dalimanay nga itden ti buteng iti mabalin a pannakaupay ti karina. Ket adtoy ni Digay a kanayon a mangipalagip iti yaw-awanna a rikna. No makitana ti balasangna ket sangkadamagna ni amangna, maib-ibusan iti namnama. Mariknana a babai nga agpayso ti sikogna, babai a kas ken ni Digay, babai a kas kadagiti dadduma pay nga annakna. Panawan la ketdi ni Batnol.
Masapul ay wadtakay adsidi no umudong si ammangno. Ayagamto dad inaudim ta wuyontakay sidi sian Bawbaw-i, kinuna ni Dalimanay. Ibagbagana ken ni Digay a masapul nga isuda ti umuna a makita ni Batnol no sumangpet ket ayabanto ni Digay dagiti addina ta urayenda ti amada idiay Bawbaw-i wenno sungadan.
Madamdama pay, mangrugin nga agsubli dagiti tattao kadagiti kalapawda para iti nasapa a pangngaldaw. Maysamaysa nangala iti bingayna a karne ti baboy ken ti runo a winarisan ti baglan iti dara ti baboy. Iti dayta nga aldaw, inyetnag ti baglan a dakes ti sumrek ken pumanaw iti away wenno purokda agingga iti panaggibus ti ubaya iti kabigatanna. Apagisu koma a sumangpet idi kalman da Batnol ken dagiti lallaki a kakaduana. No sumangpetda man ita, napagnunumuanda a maawatda iti dayta nga aldaw, nagballigida man wenno saan. Lallakida dagitoy, kinuna ni Lakay Impin, ti pannakadaulo dagiti panglakayen, pimmanawda ta kayatda a paneknekan dagiti bagbagida.
Nakita ni Digay ti maysa a nakauksob ken agarup kataytayagna a babai a nangibuat a mangsuson iti kaba wenno labba. Nakaaban ti babai iti likudan. Maysa a lupot nga isiglot iti bagi ken abaga tapno maikaratay ti ubing a saan nga ig-iggaman ti aban ket kasla maymaysa ti garawda iti ubing pay nga anakna a kunam la no agsilpo dagiti bagida. Ubing pay ngem addan anakna, ngem masansan nga iti damo a panagregla ti pannakaitani dagiti babbai ditoy. Gagangay daytoy ken ni Digay. Makakitkitan kadagiti lamolamo a babbai sipud nasursurona ti agmulagat. Gangganaet ti bain gapu iti panaglamolamo.
Agtaray koman ni Digay a mapan kadagiti agaayam a kakabsatna idi awagan manen ni inangna. Innalana ti labba sa timmallikud. Nalag-an laeng ti karne ti baboy ken runo nga awiten ni inangna. Kibinenna a yawid dagiti kakabsatna. Ita gayam a sumangpet ni amangna. Ita ti agbalin a karagsakan nga aldaw iti biagda.
Naimas ti mapalukneng a karne ti baboy. Dayta ti pagaayat a sidaen ni Digay. Asinanna iti sangapirit tapno nananam. Isu dayta ti tamtamingenna ket nakamuttaleng iti sakaanan ti dalikan a mangpalpalukneng iti karne ta malagipna daydi aldaw a pimmanaw ni amangna. Parbangon a nagriing dagiti nagannak kenkuana ken matimtimudna ti napasnek a patanganda. No agid-idda pay laeng dagiti nagannak kenkuana wenno addadan iti bangsal, saanna nga ammo. Ti masiguradona, agabayda nga agsasao, ig-iggaman ni amangna ti ima ni inangna a kas iti nalawag a kinasingedda iti tunggal maysa. Iti panagsao nga umuna ni amangna, nangngegna ti pudno a rason no apay a masapul a pumanaw. Mapanda aganup iti tao ket alaenda ti ulona.
Nakigtot ni Digay. Saanna nga ammo no apay a masapul nga aganup iti tao ket alaenda ti ulona dagiti lallaki a kas ken ni amangna. Mammapatay kadi ni amangna? Pagam-ammuam, simken kenkuana ti maysa a banag. Ad-adda manen ti butengna. Ulo ngata ti tao dagiti bangabanga a tinudok dagiti sagang wenno natatayag a kawayan a darekdek iti sungaban iti away a pagaayatda a suksukdalen?
Kamanokay ay manpauli? Naalumamay ti timek ni inangna. Damdamagen daytoy ken ni amangna no kaano nga agsublida. Saan a palimed ken ni inangna nga amang a napatpateg ti pagrebbengan ti uray asino a lalaki iti kagimonganda ngem ti pagrebbenganna iti pamiliana. Dayta ti pudno a pangrukodan kadagiti lallaki. Maawatan dayta ni inangna.
Inur-uray ni Digay ti sungbat ni amangna. Simumulagat latta. Kayatna ti bumangon ngem maungtan la ketdi no maammuan ni inangna a dengdenggenna ti patanganda. Nangngegna ti ranetret ti kawayan. Ipagarupna no agpigpigerger ti bagina wenno ti kadsaaran ti bassit a kalapawda ti magunggunggon. Dakes a partaan no ginggined dayta. Simmaruno dagiti nakapsut nga asug iti parbangon. Sa nagbalin a nagsasaruno nga asug ni inangna. Naglabasen ti panawen, saanen a maysa laeng nga agbutbuteg nga ubing ni Digay. Maawatannan ti kaipapanan dagita nga asug. Masuron ken ni inangna. Nagsikig iti bangir ti paggapgapuan dagiti asug.
Dagus a naputed dagiti amin nga uni agraman ti panaganges dagiti sibibiag. Bimmaba ti ulimek iti kasipngetan a kasla abbong tapno mangilinged. Ngem apagbiit dayta a gundaway ta nagsubli dagiti asug. Nakapsuten a kasla madepdepdepan. Awanen ti maaramidan ni Digay. Nasayaat koma no maysa kadagiti adienna ti mariing.
Saan a napintas ‘diay apro a nakita ti baglan. Naabut-abutan ti dalem. Itantanyo pay. Ania metten a lakay, pagam-ammuam ta nagsubli ti serioso a patangan dagiti nagannak kenkuana.
Saan a mabalin nga itantan, ni amangna. Pinasarunuanda ‘diay baboy. Dika kadi agbutbuteng unay, baket. No agsubliak, siakton ti kalaingan a mangnganup iti Baoiyan. Dikanto agbabawi.
Nagranitrit manen ti kawayan a datar. Ammo ni Digay a timmakderen ni amangna. Panagkunana ket dandanin bumtak ti lawag, a maysa laeng ti kayatna a sawen: masapul a pumanawdan. Awan ti asino man a Tinguian a makamakam ti isisingising ti init iti iddana.
Nagdaliasat ti ranitrit. Ammona, napan innala ni amangna ti imukona a naisab-it iti bitog ken ti say-ang. Kalpasanna, nainayad dagiti addang nga immasideg kadakuada nga agkakabsat.
Sakbay a makaasideg ni amangna, naisimpan ni Digay ti panagiddana. Kasla agpayso a nakilet ti turogna. Nariknana ni amangna. Nakaas-asideg a mangngegna ti natalna a pitik ti puso daytoy. Nabayag ni amangna iti nadlawna a nagsardengan daytoy. Mingmingmingan ngata ni amangna ida nga agkakabsat? Kayatna a kitaen ti ar-aramiden ni amangna. Ngem pinilina ti nagintuturog. Binay-anna a pimmanaw ni amangna a saanna a naipeksa ti bukodna a pammakada. Ngem nupay makapagpakada koma, agulimek latta koma. Bay-anna ni amangna nga agsao iti kayatna nga ibaga kadakuada nga agkakabsat. Kasdiay lattan. No adda man kabainna, mabain a mangipeksa iti bukodna a rikna. No masungbatan ti saludsodna, umisem laeng wenno agtung-ed.
Nadumaduma dagiti banag a marikrikna ni Digay no kasta a mangngegna wenno makitana nga agsasao dagiti nagannak kenkuana. Sumipsipnget ken dumagdagsen dagiti aglalaok a buteng ken buribor a mangdagdag kenkuana a sumib-aw wenno agsangit wenno agtaray, ngem iti kamaudiananna, agbuteng unay nga agaramid wenno sumurot iti maikaniwas. Isu a makiay-ay-ayam latta, makilaglagto, makikinkinnamatan ta dayta laeng ti mabaelanna nga aramiden. Nalag-an ti riknana no kasta. Narabaw ken malipatannanto met laeng, kas maysa a paset ti kinaubing a maisagsagana iti panagpammukel wenno panagregla. Balasangen ngem ubing pay.
Sagpaminsan, pagduaduaan ni Digay ti riknana ken mariro kadagiti bambanag: Apay a pinalubosan ni inangna ni amangna? Apay a masapul a mapan aganup ni amangna no saanda met a maidasar iti dulang ti ulo dagiti a maanupanda? Kayatna nga awaten ni inangna no apay a natakneng daytoy iti panangikeddengna a mangpalubos ken ni amangna iti laksid ti amin nangnangruna ta masikog pay. Natalinaay ken naulimek latta ni inangna, kasla awan aniamanna ti amin. Ngem saanna a magawidan a dumuprak iti panunotna ti saludsod nga agnanayon a kayatna nga isapulan iti sungbat. Balasang kadin wenno ubing pay?
Nangrugi dayta idi makarikna iti daydi a rabii. A napasarunuan pay. Sagpaminsan laeng met ketdi. Mangngegna ti isu met laeng nga asug ni inangna a danggayanto met ti asug ni amangna. Mabuteng nga agmulagat isu nga agdengngeg lattan agingga a maurayna ti panagbettak ti lawag a mabalinnan ti rummuar. Babai isuna ken ubing pay ti pangkitkitaan ni inangna kenkuana. No adda laeng koma mangibaga iti pudno kadagiti kas kadakuada. Dayta a tao ti sapsapulenna. Mabalin a no ibaga ni inangna ti kinapudno, maawatanna. No tratuen daytoy a kas maysa a balasang, palubosan daytoy nga agdengngeg ken sumagpaw kadagiti patangan, masaranay koma ti panunotna ket mapalubosannan dagiti wagasna nga inuubing.
Mabayag pay a lumuag ti karne ti baboy a palpaluknengenna ngem malinlinayen ti insaangna. Dengdenggenna dagiti agaayam nga adienna iti sirok ti salamagi iti saan unay nga adayo a duag ti kalapawda. Nakitana ti runo a naisipit iti diding. Innalana ket rimmuar. Intugkelna ti runo iti daga, iti baba ti agdan ti kalapaw. Pagam-ammuan ta nangngegna ti pukkaw ti maysa a babai. Waddan! Immudongdan! Kayatna a sawen, simmangpetdan.
Nakaparpartak ni Digay a nangalay-ay iti apuy ti lalauyaenna a karne ti baboy. Pinagunianna ni inangna a manarimaan a mangilepleppas iti inabel a baro a baag a sagut daytoy ken ni amangna. Rimmuarda iti kalapaw. Pinukkawan ni Digay dagiti adienna. Binagkatna ti buridekda a dua a tawenna laeng. Kinibinna dagiti dua pay. Nagkukuyogda nga agiina a napan iti sungadan, iti ngiwat ti away nga inikub dagiti nataratar a kawayan.
Kas itay nasapa a bigat, mangrugin a maurnong dagiti tattao. Naulimek a situtugaw ni Lakay Impin iti asideg dagiti pinpinaing, wenno batbato nga a ‘yan dagiti angingaas ken karkarma, a sinapsapuanna iti lana ti niog. Umarimbangaw dagiti agsangpet. Naulimek met ni Digay ken dagiti adienna a nagaabay iti asideg ni inangda. Kitkitaenna ti lakay a mangam-amiris iti inwarasna a naglaok a dara ti baboy ken bagas iti sanguanan ti ili, iti aglawlaw dagiti pinpinaing. Pagay-ayaman da Digay ken dagiti kaay-ayamna dagitoy a nagsasabali ti sukog ken pormana a bato ken sagpaminsan a bagkatenda a yakar. Sagrado dagiti pinpinaing, dagitoy kano ti mangtartarabay kadakuada ket mabalinda latta ti umakar wenno agdaliasat iti kayatda a pagyanan, segun iti baglan. Nagasatda ta nagtalinaed ditoy Baoiyan dagita a bato.
Napuskol ken naurnos ti pannakasimpa dagiti kawayan a nanglawlaw iti away. Padapadada a sumsumga dagitoy iti ania man a pakakitaan iti sumungsungad a tao a kas koma iti panagririnnisiris dagiti bulbulong, ti angot iti angin wenno ania man a maipalais a mangtubay iti namnama ken gagarda.
Nagparang iti imatangda amin dagiti lallaki nga insarua dagiti tanap. Simmaruno ti dir-i ti ragsak manipud kadagiti umili. Pininda a kinita ni Digay dagiti simmangpet. Nasurokda a sangapulo. Ngem awan ni tatangna.
Maysa kadagiti lallaki, ni Pigal Damani ti immasideg ken ni Lakay Impin. Inagawaan ni Digay ti immasideg kadakuada aglalo iti nakasarukod a lakay. Maymaysa ti pampanunotenda. Kayatna a mangngeg ti karbenganna a mangngeg. Ngem linapdan ni Lakay Impin ti panagsao koma ni Pigal Damani. Inlayatna ti sarukodna saan a tapno mangdangran ngem gapu ta dayta ti wagasna a mangibaga iti kayatna nga ibaga. Kimmapsut ti riknana ngem saan a daytoy ti umno a panawen ti panagladingit ken panangisalaysay iti pannakapukaw ken pannakaupay. Isaganaanda iti umno a wagas ken umno a panawen. Maisagana ti seremonia a masapul a suroten.
Napasardeng dagiti umili idi agrungaab ni Digay. Immasideg kenkuana ni inangna. Tinapik daytoy ti abagana. Nangibaga kenka nga agsangitka, aya?
Nakakita aminen dagiti tattao kadakuada nga agina tapno buyaenda ti no namin-anon a naimatanganda…
Agtaray ti gagangay nga aramiden ni Digay. Agtaray a rummuar iti Baoiyan, agtaray iti kapartakan ken kapautan a panagtaray a damona pay laeng a mapadasan iti biagna, bumallasiw iti karayan, wenno no mabannogton, agtugaw iti sirok iti kayo a mangpadaan iti isasangpet ni amangna. Nakarit dagiti sakana. Makigubgubal ti barukongna. Ngem kas iti dati, mariknana dagiti pagpatinggaanna. Ngem kellaat, kasla nasapulanna ti kinaasinona.
Awan ti nalawag a turongenna ken napeggad iti sadino man a papananna iti ruar ti alad a kawayan.
Nagsubli ni Digay iti balayda a kasla awan napasamak. Inadawna ti lalauyaenna a karne ti baboy. Naggao. Nagidasar iti dulang, iti sanguanan ni inangna a Dalimanay ken dagiti kakabsatna. Nanganda a siuulimek.
Nagkalunkon ni Digay kadagiti nangananda. Iti suli, nakaparintumeng ni inangna a mangik-ikkat iti sillot ken ambusao iti ulona. Indulinna dagitoy iti lakasa. Simmango ken ni Digay.
Agsaokan no adda kayatmo nga ibaga, kinuna ni Dalimanay.
Nakakita laeng ni Digay ken ni inangna. Ita naikkat ti ambusao, naiwakray ti pagatsiket a buok ni inangna. Nalamuyot ti buok, ammona uray saanna a sagiden, ken nasilap ta masansan a malanaan iti lana ti niog.
Nasingedka ken ni amangmo. Sursurotem uray idi makataraykan. Sika laeng man ti kasta kadakayo nga agkakabsat. Pagdidinnamagan dagiti kakaarruba a kaska la kano lalaki. Katkatawaandaka. Natangken ti ulom. Naalumamay ti timek ni Dalimanay. Natalinaay ti rupana. Nalawag dagiti nabukel ken dadakkel a matana.
Isu a pinalubosam a pimmanaw ni amang? Natadem dagiti mata ni Digay a nakaturong ken ni inangna.
Saan. Pinalubosak gapu ta masapul a pumanaw. Kasapulan ti lalaki ti pumanaw tapno agbalin a pudpudno a lalaki. Alaem daytoy. Inyawat ni Dalimanay ti maysa a daan a piningitan. Iti abayna, nakaparabaw ti pinapa.
Ngem adda koma naaramidam. Asawanaka, imparitmo koma a pumanaw.
Agulimekka! Kasta, kasta ti ibagbagak kenka nga awan gawgawaymo.
NAULIMEK ti Baoiyan iti nagmalem. Iti kapudotan ti agmatuon, nagtalinaed dagiti tattao kadagiti kalapawda. Nalamiis ti angin a simrek kadagiti tawa a mangilallay kadagiti napanawan.
Umadanin ti kanito nga ur-urayenda. Apaman a nagparang ti kabus a bulan, rimmuar dagiti tattao kadagiti kalapawda. Nangngeg ni Digay ti napigsa a pannakapatit ti gansa ken ti dir-i dagiti tattao. Immunan ni inangna ken dagiti kakabsatna.
Iti umuna a gundaway ti biagna, imbaredbed ni Digay iti ulona ti inted ni inangna a puraw a lupot. Nagsukat iti daan a piningitan. Binagkatna ti pinapa sakbay a rimmuar iti kalapaw.
Dagiti nagsubli a lallaki nga idauluan ni Pigal Damani ti baro a bannuar ti Baoiyan. Nakatakder ni Pigal iti sanguananda amin. Intag-ayna dagiti iggemna a bangabanga dagiti kabusorda. Nagdir-i dagiti tattao. Maysa a lalaki ti nangyasideg kadagiti iggemna a sagang. Sinaggaysa ni Pigal nga intudok dagiti sagang kadagiti bangabanga. Nakarkaro manen ti dir-i dagiti tattao. Imbaon ti bannuar ti lalaki a mapanna ipan dagiti sagang iti sungadan ti away. Iti kasta, makita ti amin, kangrunaanna dagiti kabusorda, dagitoy.
Lima a lallaki ti nangrugi a mangtipat kadagiti gansa. Naiwaras ti basi. Uminum ti asino man a dimmar-ay.
Nangngeg amin ni Digay dagitoy. Intultuloyna ti nagna agingga a nalawag a makitana dagiti tattao, ti gumaygayebyeb nga apuy, ni inangna ken dagiti kakabsatna. Pimmarpartak a pimmartak ti gansa. Maysa a babai ken maysa lalaki ti timmakder. Inyunnat ti lalaki dagiti imana. Inyawatna ti puraw a gamit iti babai. Ngem sakbay pay a maiggaman ti babai ti gamit, imbaba ti lalaki ti imana. Nagdir-i dagiti tattao.
Kas kalag-an ken kaulimek ti angin, nagbalin a maymaysa dagiti saka ken ima ti lalaki ken ti babai. Sagpaminsan a kulpien ti lalaki dagiti tumengna a tuladen met ti babai. Rinikus ti lalaki ti babai. Umadayo, umasideg ti babai iti mangrikrikus kenkuana. Simmardeng ti lalaki. Ikomkompasna latta dagiti sakana iti tokar ti gansa. Immasideg iti gumaygayebyeb nga apuy. Rinikusna daytoy. Simmurot ti babai. Imbaddekna iti nadagsen ti sakana iti daga. Rinugiannan ti umasideg iti apuy. Impangatona ti gamit nga iggemna. Idi kitaenna ti likudanna, intag-ay ti babai ti iggemna a gamit. Kinulpina pay dagiti tumengna. Nagdir-i dagiti tattao.—O
(Immuna a naipablaak iti Bannawag iti Pebrero 1, 2016.)
