Ni MELVIN C. GASCON
Kinondenar dagiti umili ti ili ti Dupax Del Norte iti Nueva Vizcaya ti public forum on mining exploration ti Woggle Corporation idi Septiembre 12, ta kunada a nalawag unay a pimmabor ti nasao nga aktibidad kadagiti mangsupsuportar iti panagminas ket napaay a mangipaay iti espasio para iti pudpudno a dialogo ti agsumbangir (pro-mining ken anti-mining).
Segun kadagiti timmabuno, nagbalin a plataporma para kadagiti pro-mining speaker ti forum, a naangay iti Dupax Del Norte Sports Complex iti Brgy. Malasin (poblasion), a nakaupayan dagiti anti-mining majority kadagiti nagatendar ta kas man nailaksid ti timekda.
Kinuna ti lider ti komunidad a ni Florentino Daynos a nagbalin a “one-sided presentation” ti forum a para kadagiti bitla a pabor iti Woggle.
Nabotosan, baro nga opisial ti Ilocos Sur Provincial Capitol Press Corps
Segun ken ni Daynos, ni laeng Bishop Jose Elmer Mangalinao ken dagiti kameng ti provincial board a da Emerlene Jane Galanta-Martinez ken Pablo Kindot ti naaddaan iti gundaway nga agsao para kadagiti kontra iti proyekto a panagminas .
"Lima nga oras a naunday a siaanus a dimngeg ken naguraykami iti batangmi nga agsao, ngem pulos a didakami inikkan iti gundaway. Uray dagiti abogado nga immay a nakasagana nga addaan kadagiti saludsod ket napagulimekda," kinunana.
“Idi kiniddawko nga agtakder dagiti pabor iti panagminas, awan uray maysa a timmakder. Nalawag a mensahe dayta: awan lugar ti panagminas iti Dupax del Norte,” innayon ni Daynos.
Plano ti Woggle ti mangisayangkat iti dakkel a panagminas iti kalawa a mangsakup iti 3,100 nga ektaria iti lima a barangay ti Dupax del Norte: Bitnong, Inaban, Munguia, Parai, ken Oyao.
Nupay kasta, pagduaduaan dagiti umili ti pannakaited ti exploration permit iti Woggle nga awan ti pudpudno a konsultasion kas kalikaguman ti Local Government Code of 1991.
Imbatad ni Daynos a nangibunag ti Woggle Corp. iti agarup 400 nga empleado ti FCF Minerals Corp. ken dagiti kameng ti pro-mining associations manipud iti Barangay Runruno, Quezon, Nueva Vizcaya tapno punnuanda dagiti tugaw ken pirmaanda ti attendance sheet.
Kinuna dagiti taga-Dupax del Norte a binoykotda ti panagpirma, ta amkenda nga usarento daytoy ti Woggle kas pammaneknek nga adda naangay a “community consultation” tapno ikalinteganda dagiti masanguanan nga operasion ti panagminas.
Kinuna ni Rica Tiam, maysa kadagiti timmabuno a kontra iti panagminas, a dandani tallo a kakapat dagiti nagatendar ti mangkontra iti panagminas ngem naibaga kadakuada nga isuratda laengen dagiti saludsodda kadagiti pirgis ti papel imbes a mapalubosanda nga agsao.
"Ti open forum ket rebbengna a mangted iti espasio para kadagiti tattao tapno yebkaska ti pagtaktakderanda. Ngem ti napasamak, dandani amin a naikkan iti gundaway nga agsao ket kas man pro-mining, nga agpammarang a neutral," kinunana.
"Dua laeng ti napagsao a kontra iti panagminas. Saan a dialogo dayta (forum)--scripted show dayta,” innayon ni Tiam.
Naldaangan ti dadduma ta nailaksid dagiti senior citizen ken mangmangged nga umili kalpasan nga insakripisioda ti aldawda tapno makatabunoda laengn iti forum.
“Saan a pudno a forum dayta. Nabannog ken natikaw a pimmanaw dagiti tattao, nangruna dagiti nataengan, gapu ta saan a pulos a nangngegan ti timekda,” kuna ti maysa a paskil iti Facebook..
Para ken ni Erick Padilla, dati a bise mayor ti Dupax del Norte, naiparangarang ti bias dagiti nangorganisar iti taripnong gapu iti pannakausar kadagiti corporate presentation.
“Dagiti video ken testimonia ket maipapan amin kadagiti kompania ti panagminas ken dagiti programada. Idi naayabanen dagiti grupo a kontra iti panagminas, nakapanawen ti kaaduan nga opisial. Asino ngarud ti mabati a mangsungbat kadagiti saludsod dagiti umili?” kinuna ni Padilla.
Kinuna met ni YV Brawner, sabali pay a timmabuno, a ti kaawan dagiti kangrunaan nga opisial ti nangitampok iti kinakurang ti kinalehitimo ti aktibidad.
“Ania a klase ti open forum ti mangangay iti Q&A (saludsod-ken-sungbat) no awan ti mayor, kongresman, wenno ahensia a kas iti MGB (Mines and Geosciences Bureau) ken ti DENR (Department of Environment and Natural Resources)?” kinunana.
Segun ken ni Brawner, pimmanaw ni Nueva Vizcaya Rep. Timothy Cayton ken dadduma pay nga opisial ti probinsia apaman a naipakaammo a gundawayen nga agsao dagiti grupo a kontra iti panagminas.
“Sumagmamano laeng a kapitan ti barangay ti adda (a nabati)--ket kontrada amin iti panagminas,” innayon ni Brawner.
Kinuestionarna met no kasano a naaprobaran ti exploration permit ti Woggle Corp. nupay awan ti pammalubos dagiti surface land owner.
Nabiit pay a naikkan ti Woggle iti exploration permit a mangsakup kadagiti paset ti Dupax del Norte, a nangpasged iti isusupiat dagiti residente, environmental advocates, ken ti lokal a Simbaan Katoliko.
Datin nga adda iti Nueva Vizcaya ti Didipio gold-copper project iti ili ti Kasibu ken ti FCF Minerals Runruno gold-molybdenum project iti ili ti Quezon, ket pinulpullon a tawen a konkontraen dagiti umili ti large-scale mining gapu iti pakaseknan iti pannakapugipog dagiti kabakiran, pannakakontaminar ti dandanum, ken pannakapapanaw dagiti komunidad.
Naipadamag nga indardaras ti Woggle Corp. ti nangtungpal iti kasapulan a pammaneknek ti konsultasion iti publiko, ket naikkanen daytoy iti exploration permit iti laksid ti mapapati a kinakurang ti naimandato a sertipikasion ti panangakseptar ti kagimongan.
Nairaman kadagiti timmabuno iti forum idi Septiembre 12 da Bishop Elmer Mangalinao ken dagiti papadi ti Catholic Diocese ti Bayombong.
Idi Septiembre 6, indauluan ni Mangalinao dagiti clergy ken parishioners a nangipeksa iti panangbusorda iti panagminas, nga imballaagda a dagiti aktibidad nga eksplorasion ket mamagpeggad kadagiti talon/pagmulaan, kabakiran, ken taudan ti danum a kritikal iti pagbiagan dagiti umili.
Kuna dagiti umili a namanipular ti forum idi Septiembre 12 tapno maiparangang ti suporta ti komunidad para iti Woggle Corp. Ngem naiparangarang ketdi iti aktibidad ti umad-adu a panangsupiat dagiti umili.
“Saan a panagrang-ay ti panagminas no dadaelenna ti dagdagatayo, danumtayo, ken masakbayantayo,” kinuna ni Tiam.
