NAMATAAK TI ARAGAAG a nalitem a puraw a bobeda. Aragaag met dagiti arigna agkarkarayam a berde a lawag iti sikigak, uray dagiti aggargaraw nga anniniwan.
Peter La. Julian, 87, mannurat ti Bannawag, pimmusay
“Welcome back!” kasla adda iti tubong ti timek. In-inut a nagtagilanga ti naggapuan ti timek iti kusayak. Naka-gown iti nakusnaw a berde ken nagtapungor iti puraw. Naisem.
Limmawag ti panunotko. “Am I done?” kayatko a saludsoden ngem nabalud ti dilak; adda dakkel a plastik a tubo a naipasngat iti ngiwatko. Sabali pay ti plastik a naikamang iti agongko. Saanak a makagaraw.
“Yes... and congratulations...” kasla naawatan ti nars ti ibagbaga dagiti matak.
“Kumusta’ng pakiramdam mo, pa?” ni Chichi ti adda iti asideg ti ridaw.
Pinilitko ti nagtung-ed. Nagtulid dagiti matak.
Isu la kano ti napalubosan a simrek. Agur-uray da Samar iti waiting area. Pinadasko nga iwaras ti panagkitak.
Sumagmamano a nakapuraw a lallaki ti simrek. Nailasinko ti maysa, daydi Dr. Shreekanth Karwande a nangoperar kaniak.
Diak naintonaran ti nagsasaritaanda. Napalalo ti kapsutko. No manen agkidemak.
Madamdama pay, pimmanawda. Ti la nars ti nabati. Namataak a mangisimsimpa iti nadumaduma a plastik a tubo ken sinanbarut nga atitiddog a naikonekta iti nadumaduma nga aparato iti nikelado nga IV a naitudok iti takiagko. Sabali pay ti aparato a naibitin iti sabali pay a nikilado a poste iti asideg ti uluanak. Naammuak idi agangay a pangmonitorda iti vital signs-ko.
Adda simrek a lalaki a nars a nagbitbit iti dua a bag a dara; practitioner kano.
“You need blood transfusion,” kinunana.
Naadasanak kano iti dara bayat ti operasion.
Naammuak nga addaak iti Cardiac Care Unit (CCU), Room 2527. Aalas seis kano iti malem idi inyakardak manipud iti operating room. Nagpauten? Kunak no lima nga oras laeng!
Inyawiddak iti maikapat nga aldaw kalpasan ti operasion. Adda nars a naibatang a sumarsarungkar kaniak.
Iti maikalima nga aldaw, Disiembre 5, 2015, nga isasarungkar daydi nars, naduktalanna a di pay nagsardeng ti dara iti likudko. Diak malagip no apay nga adda operasionko iti likud idinto nga iti sirok ti kanawan a kilikilik ti nanglukatan ni Dr. Karwande idi operaennak.
Agawid koman daydi nars idi nariknak a kasla aglulupoyak. Pinakamakamko ket idi nagsubli, insingasingna nga itaraydak idiay Saint Mark’s Hospital.
Gapu ta awan ti appointment-ko, pinaguraydak iti nabayag bassit. Kasla diak kabaelan idin ti bagik. Nakakapkapsutakon.
Idi sanguennak ni Dr. Karwande, insingasingna a dagus a maipanak iti emergency. Naduktalanda nga adda sabali a sakitko.
Gallbladder! Masapul a maoperarak a dagus. Kalmado la dagidi nangasikaso kaniak. Kasla awan am-amakda no matay man ti pasienteda wenno saan.
Diak ammo ti kapateg ti apro. Diak pay ket malagipen no kasano, ngem pinagtugawdak laeng, adda ingkabitkabitda. Iti likudko ti nadlawko a nangkutingtinganda, a diak narikrikna ta pinakaptandak iti pangbibineg.
Ni Jojo a buridek ti nangkuyog kaniak.
Nabiit met.
Ngem nangngegko ti imbagada ken ni Jojo. Naimbag kano ta naipandak a dagus iti hospital. Naderder kano gayamen ti aprok. Ket masapul a maikkat.
Nangato kano ti white blood corpuscle-ko. Duapulo. Onse la kano koma. Pagilasinan kano ti mangrugrugi a kanser.
Isu a kalpasan ti operasion, inderetsodak iti Oncology Department.
Nakarkaro ti riknak iti daydi a gundaway ngem idi naoperarak iti puso. In-inut ti panagkapsutko. Awan ti sumrek a taraon, pasig a mainum. Awan pay ketdi ti raman amin a maipalubos a kanek. No mapanak idi iti pagpaknian, pasig a danum ti rummuar, nangisit pay. Ken kaslaak la tumtumpaw iti angin. Awan a pulos ti pigsak.
Ngem natalna ketdi ti panunotko. Nasangok pay la ti agpakatawa; ngem awan ti nadlaw a ragsak dagiti adda iti sibayko. Daydi Mama, dinak pulos pinampanawan; dina impadpadaw ti utoyna.
Idi kuan, marikriknakon nga asideg ti panagsublik iti nakautangak iti biag. Gapu iti kaadu ti mapanawak nga obligasion, pinaalak ti laptopko ta panggepko idi ti agsurat ken ni Bishop Dennis Stone, ta ibilinko dagiti mapanawak.
Adu nga agas. Adu a taraon a di met sumrek. Imbalonandak pay iti taraon ti Ilokano.
Idi pumipiaak, ket rugiandak a papagnaen, kaslaak la tumtumpaw ket dagiti sakak kasda la di agdisdisso iti daga.
No manen, damagek kadagiti sumarsarungkar a dodoktor no kasanon ti darak. In-inut met ketdi a bimmaba.
Dinamagko pay no makaawidakto met la iti Paskua.
Depende kano no kasano ti kapartak a bumaba ti white blood corpuscle-ko.
Kaasi ni Apo Dios, napababada met la iti 12.
Inlugandak pay la iti wheelchair nga intulod iti kotse nga agur-uray kaniak idi Disiembre 23, 2015. Ket naselebrarantayo ti Paskua ditoy Townhouse.
Ngem naikarin sa ketdi a kanayon nga agpengpengget ti ragsak ken liday.
Idi 2018, uppat a pagteng ti napasamak iti biagmi.
Umuna ti pannaka-stroke ni Samar a nangrugiananen ti ikakapsut ti bagina. Kunami pay ketdi idin no ipannan a rikna.
Maikadua ti pannakalayus ti kosina ken ti basement ti Townhouse ta bimtak ti tubo iti kosina ket diak ammo no yan ti pangrikepak iti danum. Nagmakabulankami iti hotel, a binayadan ti insurance, ngem nanggapuanda metten a nangpessat iti kontrata ta ti met la addan a sinuksukatan dagiti nangtarimaan sada intantantan ti aramidda.
Maikatlo ti panangselebrarmi iti Golden Wedding Anniversary-mi—agan-andar pay la daydiay sinanlubong a relo a regalomi, a dimi ammo no asino ti nangted, ta dina met imbaga ti kinasiasinona. Adu ti sangailimi idiay simbaan, daydi ti karagsakan a paskenmi kas agkasimpungalan.
Maikapat ti pannakadungpar ti Camryk idi mapankami ag-temple ken ni Samar a paset ti panangselebrarmi iti maika-50 a tawenmi nga agkasimpungalan. Total reck ti bakrang ti lugan. nagbiddutak ta inawatko ti innem a ribu nga imbayad ti insurance sada innala ti kotse. Pinatarimaanko koma; dakdakkel ken napimpintas ti Camry ngem ti naisukat a Nisaan Versa. Ngem naimbag laengen ta saankami a nadangran.
DAYDIN TI NANGRUGIAN ti panagkusukos ti paspasamak iti biagmi nga agassawa.
Naselebraran ti maika-78 a kasangay ni Samar idiay KPOT Korean Barbecue, idiay Taylorsville, iti Sabado a dua nga aldaw kalpasan ti petsa a pannakaipasngayna. Adu ti nakasaksi iti napasamak. Idi agawiddan kalpasan ti selebrasion, nagbiddut nga immaskaw ket dina natimbeng ti bagina; napaparintumeng ti kanawan a tumengna. Ni kano Mimi ti mangkibkibin kenkuana bayat ti iruruarda. Diak ammo no yan ni Dondon....
Sakbay a napasamak daydiay, namin-ano nga imbagana kaniak, sakbay a pimmanawak, nga innak alaen ti wheelchair-na idiay kotsek, ngem diak intaltalek ta kuna met ngamin ni Mimi a saanen a masapul.
Pabasolek koma dagiti kakaduada ta dida la ketdin kinibin. Ngem ad-adda a pabasolek ti bagik ta diak dinengngeg ti panangpaalana iti wheelchair-na, a maamirisko ita a ballaag ti agur-uray a pasamak. Premonition a kunada... ken no koma nangliwatak iti opisiok idiay temple, ket diak binaybay-an ni Samar, nalabit a saan a napasamak ti napasamak.
Idi sumangpetak iti rabii, nadanonko nga agur-uray iti kanayon a pagtugtugawanna no mangaldaw ken mangrabiikami. Nakalanlanay dagiti matana a nangkita kaniak. Impulongna ti napasamak.
Dagitin sopa iti salas ti nagturoganmi agingga iti rabii ti Domingo, a nagliwatak payen a napan nakimisa iti aldaw. Umuliak no dadduma, no adda asikasuek iti kuartomi, saak met la umulog a mangbantay kenkuana.
Pasarna nga alas kuatro media iti parbangon idi nagpatulong a mapan iti pagpaknian. Narigatan a tumakder, ken narigatanak met a nangtulong gapu ta kasla awan pigsana a tumakder; naisalsalumina ti kinadagsenna. Marigatan a magna, inat-atibayko agingga iti sango ti ridaw ti pagpaknian, a nagkunaanna:
“ANG SAKIT!”
Immapay iti panunotko iti daydi a kanito a saan la a ti naiparintumengna a tumeng ti nasakit; panagkunak adda pay sabali a nasakit.
Ngem daydin ti naudi a balikasna.
Pagammuan lattan ta naglusdoy ket awanen ti pigsana a kumamang iti uneg. Inkarkarigatak nga impatugaw iti kalub ti inidoro, a sangkakunak:
“Ma, Ma, ania ti riknam? Kabaelam met laeng?”
Ngem dinakon sinungbatan. Salungayngayen ti ulona. Apo, Apo, kaasiannakami! Madandanaganak a nangidawat iti Apo.
Kayatko ti umawag iti uray asino ngem nabatik ti teleponok iti sofa.
Inawagak ni Richard a manugangmi iti basement, namin-adu. Impukkawko pay, namin-adu. Help! Help! Help! Inraedko payen bareng adda makangngeg kaniak iti ruar.
Nabayag, diak ammo no mano a minuto. Agingga nga agkurkuridemdem ni Richard a nagparang iti ridaw ti pagpaknian; naka-garment laeng. Pinaawagak da Mimi ken Dondon, nga apagisu met idin nga agpatpatarayda nga agawid manipud iti trabahoda. Pinaawaganda ken ni Richard ti 911.
Napan nagpelles ni Richard. Makasangitakon iti agparpariknan a dakes a mapasamak.
Adu pay la a salsaludsod, no mano a minuto... sa no mano a minuto pay a naguraykami sakbay a simmangpet dagiti tao ti 911.
Inasistiranda ni kaingungot. Tinulongak pay ida idi iruarda babaen ti trapal a pangbagkat.
Simmangpet da Dondon, naggigidddankami a napan iti Valley View Medical Center.
Sinabatdakami, imbilinda nga aguraykami iti maysa a bassit a kuarto. Idiay nga immaynakami kinasarita ti babai a doktor, inlawlawagna ti mabalin a mapasamak. Idi pay laeng, nagparikna kaniakon nga adda dakes a mapasamak. Diak unay inkaskaso ti imbagbaga ti doktor, addan ti panunotko iti sadino man maipanggep ken ni kaingungot.
Nagsasaruno a simmangpet da Mimi, Chichi, ken da Jojo ken ti pamiliana.
Idi kuan, impakaammo daydi doktor nga ar-aramidenda ti amin a kabaelanda a mangsalbar iti paisiente. Amin a kabaelanda!
