(Tuloyna)
NO KALIKAGUMAN a mayatiddog ti biag nga impabulod ti Apo a Mannakabalin, awan ti adayo. Diak koman inayon daytoy sumaruno a lagip, ngem kayatko la nga ipakita ti rugi dagiti amin a makatignay a paspasamak.
Irugik iti daydi panangtuntonmi iti klinika ni Dr. Steven A. Roqeach. Makatikaw a suroten ngem kasta ti kaipapanan ti masungad a sanguenmi.
Peter La. Julian, 87, mannurat ti Bannawag, pimmusay
Pinadayami ti 4700 South a kumamang iti I-215 nga agpadaya sa sumiasi iti I-15 nga agpaabagatan a kumamang iti Exit 118 a sumirokanmi nga agpadaya sakaminto agpaabagatan iti State Street agingga iti 11800 South a pagpadayaanmi a kumamang iti Lone Peak Hospital—nalaka met ketdi a sapulen ti papanan ditoy Utah ta no ammom la ketdi ti laud-amianan-daya-abagatan, nangruna no adda GPS-mo, adayo a mayaw-awanka. Ngem masapul a suroten ti naipaskil nga speed limit kadagiti kalsada; tiliwennaka ti agsisiim a police patrol ket tiketannaka, a saan a nababbaba ngem hundred dollar ti multam.
Eksakto nga alas onse idi makadanonkami iti maikadua a kadsaaran, iti pagawatan ti sangaili. Kinuyogko ni kaingungot iti receptionist ta siak ti agbayad. Siakon ti nakisarita ta napalpallikaw no ni kaingungot. Imbagak nga adda appointment-na ken ni Dr. Roqeach. Dinamagna ti naganna.
“Date of birth?”
“4-20-45.”
“Your co-pay is $45.” bimmaban, 25 laengen ita.
Tallo pay la idi ti visa cards-ko. America First Credit Union, Deseret First Credit Union, ken Cyprus First Credit Union. Adda pagtarusan ti binulan a pension-ko iti SS, sabali ti papanan ti bayad ti patarusko, sa ti papanan ti sueldok iti part time. Ti laengen AFCU ti aktibo ita.
“Ikarkararagko a nasayaat koma ti resulta ti eksamen,” madanagan ti ayug ni kaingungot bayat ti panaguraymi iti batangna.
“Sapay koma,” kinunak. Diak imbaga ti mabalin a negatibo a resulta, ket diak met kayat a panunoten. Dakkel a kantidad ti maibaut no kua; adda co-pay-mi a beinte singko porsiento.
Kasla rinibu a darikmat ti panagurayko idi addan ni kaingungot iti klinika ni Dr. Roqeach. Namrayak a sinipsiputan dagiti agruar ken agsangpet a pasiente. Ubbing a beterano ti Iraq, Iran, ken dadduma pay a pagilian; lallakay-babbaket a retirado a maat-atibay; agin-iniin a kasla dina mabagkat ti arigna lubo a bagina; kasla maiparsiak iti sangkabassit a pitik. Kdpy! Agaasem dagita a panguartaan dagiti dodoktor, a kapautan ti kinse minutos laeng a panangamirisda iti maysa a pasiente? Agaasem dagita a paggastuan ti Medicare? Ah, ti panagrikus ti biag!
“Please come with me,” nasinga ti panagpampanunotko idi nagtimkannak ti naisem a babai a nangikiwkiw iti tammudona.
Naisem ni Dr. Roqeach a nangpastrek kaniak. Nalawag ti rupana a makisarsarita. Malagipko daydi naminsan a panangestoriana iti padasna idiay California. Adu kano ti Filipino nga am-ammona idiay. Imbagana a tartaraknen ida ni patay; ta agdaldalayudoy a taba ti baboy ti ngusngusabenda! Daydi tatang, nagdadakkel ti subona no makayawid iti nagbebengbeng a taba ti baboy!
THE GOOD NEWS is this,” insungbat ni Dr. Roqeach iti saludsodko. “The result of the electrocardiogram is not that bad. But the surgey needs to be done, not sooner but not later. It’s up to you. A month from now, or three.”
Dua a balbola ti apektado. Daydiay aortic valve, masapul a masukatan. Daydiay maysa a kumamang iti bara, mabalin a singsingan tapno makontrol ti iseserrek ti dara. Daydiay kano aortic valve, saan unay a makalukat isu a limitado ti panagayus ti dara ket apektado ti bara. Dayta ti gapuna a kamkamaten ni kaaingungot ti angesna. Wenno daytay shortness of breath. Masapul a masukatan daydiay dakkel a balbola.
Dua kano a klase ti mabalin nga isukat. Metallic wenno tissue. Napapaut ti biag daydiay metallic ngem ad-adu ti rumbeng a liklikan. Ti tissue, a balbola ti baboy, agpaut iti 10-15 a tawen sakbay a sukatanto manen. Ad-adda kano a maibagay ken ni kaingungot ti tissue gapu iti edadna.
Cardiologist ni Dr. Roqeach ngem saan a surgeon. Isu a sabali ti manglukat iti barukong ni kaingungot! Dua a sistema ti pagpilian. Mabaliln a luktanda nga agpababa iti tengnga ti barukong wenno iti sirok ti kanawan a paragpag. Ti surgeon ti mangikeddeng.
Nalagipko ti nakuna naminsan daydi Sister Pelang Delfin a nungka nga agpasagid iti puso. At-atiddog kano ti biag no di masagsagid.
Ngem no dinto met la maliklikan ti pannakaoperana, napanunotko a naim-imbag laengen a maisapsapa. Dakkel ti tibbayok, diak la impadpadlaw iti patpatgek.
“Don’t worry,” kinuna ni Dr. Roqeach, “I‘ll give you the best surgeon.”
Bayat ti pannakaisagana dagiti dokumento ti operasion, ken ti petsa, ken dagiti nasken nga aramiden ni kaingungot sakbay ti operasion, nagkallautang iti mugingko ti kinuna ti doktor iti naudi a paset ti palawagna: uppat wenno lima a porsiento ti posibilidad a di agballigi ti operasion. Maysa a gapu ti stroke.
Namak payen no ti lima a porsiento ket maipatang iti ipatpategko? Diak imbagbaga kenkuana ti adda iti panunotko.
PETSA: MAYO 20, 2015.
Lugar: Saint Mark’s Hospital.
Doctor: Shreekanth Karwande, MountainStar Cardiovascular Surgeon
Oras: 6:45 a.m.
Dayta ti nakallalagip a petsa, lugar, doktor, ken oras para ipatpategko unay. Isu ti pannakaoperana iti puso, dua nga aldaw sakbay ti kasangayko.
Iti napalabas nga aldaw, nakaawatkami iti instruksion manipud iti klinika ti doktor, daytay aw-awaganda iti pre-procedure visit with the doctor. Maiparit a mangan ken uminum ti pasiente kalpasan ti alas dose ti rabii sakbay ti operasion. Masapul nga agkawes iti nalawa, daytay awan ti siperna iti likud.
Adda dagidi katulongan daydi Dr. Karwande: anesthesiologist, nurse anesthetist ken dagiti nars iti pagoperaran. Inlawlawagda ti maipanggep iti anesthesia ken ti operasion. Adda inkapetda nga intravenous (IV) iti takiag ni kaingungot. Adda impainumda a pangpakalma.
Kalpasan ti operasion, maipan iti recovery room.
Natingra a kayumanggi ni Dr. Karwande. Agtayag iti agarupp innem a kadapan, immatiddog ti rupana, medio panadulen dagiti matana, kasla sagapa a naibaledbed ti buokna a nagbuteng sa ketdi a nagtubo iti tuktokna. Nagroba iti puraw, maong ti pantalonna a naparisan iti nangisit a degoma a sapatos. Patanor ti India.
Sumirip ketdi dagiti napudaw a ngipenna no umisem.
“How are you?” narimat dagiti mata ni Dr. Karwande a nangkablaaw ken ni kaingungot idi napanko intulod iti operating room. Siak laeng ti napalubosan a simrek; naguray da Jojo, Chichi, ken dadduma pay, iti waiting area.
“I’m okay, doc,” apagasngaw ti sungbat nikaingungot. Naipakadaywan a kasta ti sungbat dagiti mapagsaludsodan uray no kasungani ti riknada.
Didak pinagbayag iti operating room. Tinipedko ti riknak idi agpakadaak idi sukatandan. Pinetpetak ti dakulapna ket kasla diak kayat nga ibbatan. Idi aginnibbetkami, diak naipaut dagiti matak kenkuana ta agmaratubbogda met lattan.
“Agan-annadka, pa,” impakamakamna.
Apo koma, simngaw iti bibigko idi agsubliakon iti snack room a pagur-urayan da Jojo, Marcella, Chichi, ken...asinoda pay idin?
Makatektek ti aguray. No manen mapanak agtakder iti sango ti sarming a diding a mangtannawag iti napanayag a kabalbalayan iti labes ti Saint Mark’s Hospital iti amianan. No manen agpagnapagnaak iti kadaklan ti waiting area. Manipud dita, masango iti laud ti ridaw a nakaisagudan dagiti matak iti naisurat iti dadakkel a letra: ONCOLOGY. Kasla adda iparpariprip dayta a balaikas.
Agin-innagaw dagiti negatibo ken positibo a pampanunot.
Masapul a pagturayek ti pammatik iti kabaelan ti doktor nga akintengngel iti biag ti ipatpategko.
Namrayak a pinalpaliiw dagiti sumrek-rumuar iti elevator. Dagiti naem-em ti bibigda. Dagiti nalidem ti rupana. No dadduma, adda agdardaras a mangidurduron iti stretcher a naglaon iti pasiente a mairuar wenno maiserrek iti Cardiac Care Unit (CCU) iti adayo a kanigid.
Ala unan idi naipakaammo a mabalinmin a kitaen ni kaingungot iti CCU.
Iti maikadua nga aldawna, nagtutulag da Jojo, Mimi, Chichi, ken Dondon a nangisangpet iti taraon iti waiting area.
“Happy birthday, papa!” nagdadanggayda a nangkablaaw kaniak.
“Thank you,” kinunak, a saan la a para kadakuada ngem ad-adda payen iti pannakalasat ni kaingungot iti operasion nga awan ti komplikado a napasamak.
Iti maysa a rabii bayat ti panagtrabahok idiay Deseret Book, pagammuan lattan ta nagkapsutak iti rabii nga isagsaganak ti maysa nga order. Pinagawidnak ti bisorko ta aginanaak kano.
Idi napanko kinita ti doktorko, a ni met la Dr. Roqeach, imbagana a masapul a maoperaak iti puso! Masapul a masukatan ti maysa a balbolana.
Ania metten, aglubbon a tawen ti pannakaoperami nga agpimpinnateg, agpada pay a puso!
KARISGUAN A PANNAKIGASANGGASATKO ti sumaruno a masaksian. Nobiembre 30, 2015 idi. Alas siete ti bigat.
Inlugannak ti nars iti wheel chair.
Intag-ayko ti kanawan a takiagko kas pammakadak kadagiti dua nga annakko a da Mimi ken ni Jojo, ken ni kaaingungot a nabati iti pagurayan ti sangaili.
Ni la Chichi a sarunuen ni Jojo ti napalubosan a mangitulod kaniak iti operating room. Isu ti nagpirma iti pammalubos ti pannakaoperarko.
Induron ti nars ti wheel chair iti nailet a pasilio iti amianan nga igid ti pasdek. Idi matangadko, ti karatola nga Operating Room, adda immapiras iti barukongko.
Sabali a nars ti nangipaidda kaniak iti pagsukatan. Inlawlawagda ti aramidenda. Nakisamsampitaw ni Chichi.
Pinauksob ti nars amin a pagan-anayko. Inikkannak iti puraw a roba a napattopattokan iti babassit a sinansabong nga asul.
Saandan a pinalubosan ni Chichi a simmurot iti pakaipaiddaak a maoperar. Intugotna nga inruar dagiti naisupot a nagsukatak a bulon ti panagpakadana.
Kas man la maudin a panagpinnakadami.
Simmiplot iti panunotko daydi pannakaopera ni kaingungot. Kunkunak idi iti nakemko, dua a banag laeng ti mabalin a mapasamak: makalasat wenno saan. Diak kayat a panunoten ti maikadua; kayatko a pagturayen ti pammatitayo nga adda maikadua a biag. Sa maysa, saan a maliklikan no kayaten ti Mannakabalin nga ipulang ti binulod a biag.
Ni kaingungot ti immuna, siak met ita. A diak ninamnama. Agpada a balbola ti puso. Dua kenkuana, maysa kaniak. Adda gout-na, diabetiko, ken angkitna. Diabetikoak laeng. Kinunkunak, al-alisto ngata met nga operaendak. Immabut iti walo nga oras ni kaingungot, siguro, lima la kaniak.
Ngem napanunotko, kas pagarigan ta diak malasatan, kaasi met ni Lingling ken ti dua nga annakna a da Brigham ken Brigette, ken ni Glen [sibibiag pay idi]. Nabayagen nga agur-urayda iti iruruar ti visada tapno makasurotda kadakami. Isuda laengen ti nabati idiay Filipinas. Saandan a makaumay no kua.
“Are you going to hook me up with those wires?” dinamagko iti nars a pinangandingayko iti riknak. Adu a babassit a tubo a plastik ti naikonekta iti nikilado a landok a poste iti makusayak a sikigan iti kanawan.
“Yes, so that you cannot get loose,” inyisem ti nars a nalawag ti rupana. “I will give you two shots of anesthesia in your spinal cord.”
“Is that to make me sleep?”
“To make you feel nothing. Oxygen in your nose will make you asleep.”
Sakbay a simmamay ti pammibineg ken ti pammaturog, inkamangko ti gasatko iti Mannakabalin.
(Maigibusto)
Napalabas a paset: 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 33 | 34 |
